Χάρτης της περιοχής των "Στενών της Τσιγγάνας".
Πρώτα ο Αξιός ποταμός που διασχίζει τον Δήμο Παιονίας κι ύστερα το όρος Πάικο, είναι τα φυσικά στοιχεία που διαμορφώνουν καθοριστικά την ταυτότητα και το ύφος της περιοχής και των κατοίκων της.
Ιδιαίτερα ελκυστικός, αλλά δυσπρόσιτος ο Αξιός ποταμός, από το χωριό Ειδομένη και μέχρι την Αξιούπολη ρέει ανάμεσα σε απότομες πλαγιές, τα "Στενά της Τσιγγάνας", προκαλώντας δέος σε όποιον έχει την τύχη να επισκεφθεί πεζοπόρος την περιοχή ή να την διασχίσει με το τρένο.
Τα "Στενά της Τσιγγάνας", αποτελούν ιστορική περιοχή κι είναι γνωστή ήδη από τον 'Α Π. Π. Σε δημοσίευμα της εφημερίδας ΕΜΠΡΟΣ[1] σχετικό με τις Γαλλογερμανικές μάχες στην περιοχή, τα στενά αναφέρονται με το τοπωνύμιο «Τσεγγενέ Μπαϊρί». Σε άρθρο της εφημερίδας ΜΑΧΗΤΗΣ[2] τα στενά αναφέρονται και με το τοπωνύμιο «Τσιγγενέ Δερβέν».
Τα Στενά της Τσιγγάνας του Αξιού ποταμού στην περιοχή του Αγίου Παντελεήμονα . Φωτογραφία από εναέρια λήψη του κ. Ανέστη Αθανασιάδη. Στην αριστερή όχθη του Αξιού διακρίνεται η σιδηροδρομική γραμμή. Στο βάθος διακρίνεται η σιδηροδρομική γέφυρα που οδηγεί στην Ειδομένη.
Μια ιστορία της Κατοχής συνδέεται άμεσα με τα "Στενά" και το χωριό Δρέβενο. Είναι η δραπέτευση δυο Αυστραλών στρατιωτών από γερμανικό τρένο τέλη Ιουλίου 1941. Κατάφεραν να δραπετεύσουν στην περιοχή των «Στενών της Τσιγγάνας», όταν το τρένο επιβράδυνε την ταχύτητά του. Οι Αυστραλοί διασώθηκαν από τον δάσκαλο του χωριού και τους Δρεβενιώτες κατοίκους, μέχρι την τελική διαφυγή τους στο Άγιον Όρος, στην Ίμβρο και τελικά στην Τουρκία τον Αύγουστο 1941.
Η γνωστότερη από τις κρούσεις κατά του γερμανικού στρατού στη διάρκεια της Κατοχής που πραγματοποιήθηκε στα "Στενά" ήταν αυτή της νύχτας 25/26 Δεκεμβρίου 1943. Άγγλοι καταστροφείς και αντάρτες του 30ου Συντάγματος του ΕΛ.Α.Σ. υπονόμευσαν σημεία της σιδηροδρομικής γραμμής Αξιούπολης - Ειδομένης και εκτροχίασαν αμαξοστοιχία που κατευθύνονταν μέσω των «Στενών της Τσιγγάνας» προς Ειδομένη. Την ίδια στιγμή, άλλη ομάδα ανταρτών, επιτέθηκε για αντιπερισπασμό στη φρουρά του μεταλλείου «Μαυρόδεντρο» στο χωριό Πηγή.
Πως θα φτάσετε στα Στενά της Τσιγγάνας:
1η Διαδρομή (προς την δυτική όχθη του Αξιού)
Από Θεσσαλονίκη: Εθνική Οδός Θεσσαλονίκης-Ευζώνων - Εύζωνοι - Ειδομένη - Δογάνης.
Τι θα δείτε στη γύρω περιοχή:
Στο χωριό Ειδομένη: Μπορείτε να επισκεφθείτε τον συνοριακό σιδηροδρομικό σταθμό Ειδομένης και στο χωριό Ειδομένη τον Ι. Ν. Γενεσίου τηςΘεοτόκου, την προτομή του Μακεδονομάχου Εμμανουήλ Κατσίγαρη στην πλατεία και τα μνημεία για την δασκάλα Αικατερίνη Χατζηγεωργίου και τον δάσκαλο Γεώργιο Σιδηρόπουλο στο προαύλιο του σχολείου. Στην Ειδομένη δραστηριοποιείται ο Μορφωτικός Σύλλογος Ειδομένης. Ενδιαφέροντα: εστίαση, οινοποιεία, προϊόντα μελισσοκομίας, κυνήγι, ορεινή πεζοπορία, παραποτάμια πεζοπορία, ψάρεμα στον Αξιό.
Γεωργική παραγωγή: σιτάρι, ηλίανθο, καλαμπόκι, αμπέλια, ροδιές, κερασιές κλπ
Διαδρομές πεζοπορίας: 1) από την Ειδομένη μέχρι τα Πλάγια (δασικός δρόμος), 2) από την Ειδομένη - Κτηνιατρείο Ειδομένης - Αξιός Ποταμός (δασικός δρόμος).
Περιοχή θέας στον Αξιό ποταμό: Η γέφυρα μεταξύ των χωριών Εύζωνοι και Ειδομένη.
Παρεχόμενες υπηρεσίες: Αστυνομικό Τμήμα, Τελωνείο.
Στον οικισμό Δογάνη: Μπορείτε να επισκεφθείτε τον Ι. Ν. Αγίου Δημητρίου και το εξωκλήσι της Ζωοδόχου Πηγής. Επισκεφθείτε τις περιοχές: "Πλατάνια" και "Βρύση Δογάνη" στη συμβολή του δρόμου για τον οικισμό, σ’ εκείνο σημείο θα δείτε και την αναθηματική πλακέτα προς τιμή του Ανθυπολοχαγού Ευστάθιου Δογάνη που έπεσε μαχόμενος την περίοδο του Ά Π.Π. κατά των Βουλγάρων την 22/4/1917 στη μάχη του υψώματος Δογάνης (Σεμέν ντε φερ) -διακρίνεται δεξιά του δρόμου στη διαδρομή Δογάνη - Ειδομένης, ακριβώς στη διακλάδωση με το δρόμο που οδηγεί προς την Εθνική οδό. Σε απόσταση περίπου 1.500 μ. από τον οικισμό υπάρχει πρόσβαση στην όχθη του Αξιού ποταμού. Η περιοχή προσφέρεται για αφετηρία ειδικής διαδρομής πεζοπορίας Δογάνη - Αξιούπολης μέσω των «Στενών της Τσιγγάνας» παράλληλα με τις όχθες του Αξιού ποταμού (δασική περιοχή χωρίς πρόσβαση σε οχήματα).
Ενδιαφέροντα: ψάρεμα, ορεινή πεζοπορία, παραποτάμια πεζοπορία, ορειβασία, περιήγηση στα πολυβολεία του Α' και Β' Π.Π.
Το ύψωμα Δογάνης (Σεμέν ντε φερ) γνωστό από την μάχη του Α' Π.Π. μεταξύ του ελληνικού και του βουλγαρικού στρατού. Λίγο νοτιότερα, μετά τον οικισμό Δογάνης, ο Αξιός ποταμός διαρρέει τα "Στενά της Τσιγγάνας". Φωτογραφία: Θοδωρής Π. Μποράκης.
Στο χωριό Πλάγια: Μπορείτε να επισκεφθείτε τον Ι. Ν. Αγίας Παρασκευής, τα οινοποιεία και τα καταστήματα εστίασης στην πλατεία του χωριού. Στα Πλάγια δραστηριοποιείται Πολιτιστικός Σύλλογος.
Γεωργική παραγωγή: σιτάρι, ηλίανθους, αμπέλια, καλαμπόκι, τριφύλλι, αρωματικά βότανα, προϊόντα μελισσοκομίας κλπ
Ενδιαφέροντα: κυνήγι, ορεινή πεζοπορία, ορειβασία, γήπεδο ποδοσφαίρου.
Επισκεφθείτε τις περιοχές: Τα "Πευκάκια" στο γήπεδο του χωριού (περίπατος, πικ-νικ). Το "Αγίασμα της Αγίας Παρασκευής" δύο χιλιόμετρα νοτιοανατολικά του χωριού (διαμορφωμένος χώρος για αναψυχή, παραπόταμος, πικ-νικ). Την τοποθεσία "Πετράρες" που δεσπόζουν του χωριού στη διαδρομή για το χωριό Φανός (κιόσκι, θέα, πικ-νικ, αναρρίχηση). Το ύψωμα «412» στην πλαγιά του είναι χτισμένο το χωριό κι είναι προσβάσιμο μέσω αυτοκινητόδρομου μέχρι την κορυφή του (θέα, πικ-νικ, ορεινή πεζοπορία, φωτογραφίες). Το χωριό απέχει περίπου 3,5 χλμ από τον Αξιό ποταμό.
Διαδρομές πεζοπορίας: 1) Πλάγια - Χαμηλό (μέσω δασικού μονοπατιού), 2) Πλάγια - Δογάνης (μέσω ορεινού μονοπατιού), 3) Πλάγια - Αγίασμα Αγίας Παρασκευής - Δρέβενο (εκκλησία Αγίων Αναργύρων) - Αξιός ποταμός και ξανά επιστροφή στα Πλάγια, συνολικής διάρκειας περίπου 3,5 ωρών (μέσω δασικού δρόμου), 4) Πλάγια - ύψωμα "412" (στην πλαγιά του λόφου είναι χτισμένα τα Πλάγια) - εξωκλήσι Προφήτου Ηλία.
.png)
Η τοποθεσία "Αγίασμα της Αγίας Παρασκευής" στα Πλάγια. Από την τοποθεσία πήρε το όνομα κι ο παραπόταμος που χύνεται στον Αξιό ποταμό (δυτική όχθη) στα "Στενά της Τσιγγάνας".
Στο χωριό Πύλη (Δρέβενο): [οικισμός που έχει εκκενωθεί]: Πρόσβαση από Πλάγια ή από Αξιούπολη μέσω δασικού δρόμου. Δίπλα στο μοναδικό οίκημα του οικισμού, τον Ι. Ν. Αγίων Αναργύρων μπορείτε να δείτε το γαλλικό μνημείο πεσόντων κατά τον Α΄ Π. Π., το συμμαχικό πολυβολείο και το δασικό παρατηρητήριο. Η τοποθεσία απέχει περίπου 1.000 μ από τον Αξιό ποταμό.
Ενδιαφέροντα: ορεινή πεζοπορία, παραποτάμια πεζοπορία, κυνήγι, μνημείο.
Ο παραπόταμος Μεγάλο Ρέμα (Κοτζά ντερέ) που χύνεται στον Αξιό ποταμό (δυτική όχθη), στα "Στενά της Τσιγγάνας". Φωτογραφία: Θοδωρής Π. Μποράκης.
2η Διαδρομή (προς την ανατολική όχθη του Αξιού)
Από Θεσσαλονίκη: Εθνική Οδός Θεσσαλονίκης-Ευζώνων - Πολύκαστρο - Πευκόδασος - Μικρόδασος - Εύζωνοι.
Τι θα δείτε στη γύρω περιοχή:
Στο χωριό Πευκόδασος: Το χωριό απέχει περίπου 1.500 μ. από τον Αξιό ποταμό. Μπορείτε να επισκεφθείτε τον Ι. Ν. Αγίου Γεωργίου, καθώς και τα ερείπια του παλαιού ναού του Αγίου Γεωργίου στην περιοχή των νεκροταφείων, που κατά τον Α' Π. Π. είχε μετατραπεί σε στρατιωτικό νοσοκομείο των συμμαχικών δυνάμεων (γαλλικό). Την περιοχή του Πευκοδάσους τη διασχίζει το Ευρωπαϊκό Μονοπάτι Ε6. Παρεχόμενες υπηρεσίες: καταστήματα εστίασης, αρτοζαχαροπλαστικής, πρατήριο υγρών καυσίμων κλπ.
Καλλιέργειες: λεβάντα και ρίγανη, μελισσοτροφικά δέντρα, άγριο θυμάρι.
Στο χωριό Μικρόδασος: Το χωριό απέχει περίπου 3 χλμ από τον Αξιό ποταμό. Μπορείτε να επισκεφθείτε τον Ι. Ν. Παμμεγίστων Ταξιαρχών που κατά τον Α' Π. Π. είχε μετατραπεί σε στρατιωτικό νοσοκομείο των συμμαχικών δυνάμεων (βρετανικό). Δείτε τα παρεκκλήσια των Αγίων Πέτρου και Παύλου και του Αγίου Παντελεήμονα και τα καταστήματα εστίασης του χωριού. Την περιοχή του Μικροδάσους τη διασχίζει το Ευρωπαϊκό Μονοπάτι Ε6.
Γεωργικές καλλιέργειες: λεβάντα, ρίγανη, μελισσοτροφικά δέντρα, άγριο θυμάρι.
Ενδιαφέροντα: Κυνήγι, αθλητικό γήπεδο, ορεινή πεζοπορία, πεζοπορία στην όχθη του Αξιού.
Περιοχή θέας στον Αξιό ποταμό: Η περιοχή του παρεκκλησίου του Αγίου Παντελεήμονα.
.jpg)
Ο Αξιός ποταμός (από την ανατολική του όχθη) στην τοποθεσία του παρεκκλησίου του Αγίου Παντελεήμονα στο Μικρόδασος, στα "Στενά της Τσιγγάνας". Φωτογραφία: Θοδωρής Π. Μποράκης.
Στην τοποθεσία "Άγιος Παντελεήμονας": Η τοποθεσία του Αγίου Παντελεήμονα λίγο έξω από το χωριό Μικρόδασος, αποτελεί μια από τις ελάχιστες παρόχθιες διαμορφωμένες τοποθεσίες στον Δήμο Παιονίας. Απέχει περίπου 4 χιλιόμετρα από το κέντρο του χωριού Μικρόδασος και μπορεί κανείς να φτάσει εκεί με το αυτοκίνητο μέσω περιφερειακού ασφαλτόδρομου. Υπάρχει χώρος στάθμευσης στον περίβολο του παρεκκλησίου μιας και η περιοχή μπορεί να δεχθεί πλήθος κόσμου -συχνά τελούνται στην περιοχή υπαίθρια μυστήρια γάμων. Πρόκειται για μια δενδρόφυτη περιοχή με χώρους υπαίθριας εστίασης και παιδικής χαράς που μπορεί να αποτελέσει αφετηρία για παραποτάμια και ορεινή πεζοπορία.
Στο χωριό Εύζωνοι: Μπορείτε να επισκεφθείτε στην πλατεία του χωριού τα καταστήματα εστίασης και τα καταλύματα διαμονής. Μπορείτε να δείτε τον Ι. Ν. Κοιμήσεως της Θεοτόκου και την Ιερά Μονή Παμμεγίστων Ταξιαρχών, το μνημείο των δολοφονηθέντων από τους Βούλγαρους εννέα ευζώνων το 1913, καθώς και τον συνοριακό σταθμό των Ευζώνων. Στο χωριό δραστηριοποιείται ο Πολιτιστικός Σύλλογος Ευζώνων. Παρεχόμενες υπηρεσίες: Αστυνομικό Τμήμα, ιατρείο, φαρμακείο. Το χωριό απέχει περίπου 1.500 μ. από τον Αξιό ποταμό. Περιοχή θέας στον Αξιό ποταμό: Η γέφυρα μεταξύ των χωριών Εύζωνοι και Ειδομένης.
Σημαντικό μήνυμα: Σεβαστείτε το περιβάλλον! (Για την καθαριότητα του χώρου μεριμνούν τοπικοί εθελοντές).
Για πληροφορίες σχετικές με τα τοπικά προϊόντα μπορείτε να απευθύνεστε στα καφενεία των χωριών της περιοχής.
%20(1).png)
