Επιμέλεια - παρουσίαση: Θεόδωρος Π. Μποράκης
Το χωριό Πηγή Παιονίας βρίσκεται στην ορεινή περιοχή της Αξιούπολης, στη διαδρομή προς τη λίμνη Μεταλλείου και στην τοποθεσία "Μαυρόδεντρο" όπου βρισκόταν προπολεμικά τα μεταλλεία. Οι δασικές διαδρομές γύρω από το χωριό οδηγούν προς το όρος Πάικο και προς τον παραπόταμο του Αξιού, Μεγάλο Ρέμα (Κοτζά Ντερέ).
Στις 28 προς 29 Αυγούστου 1944, τη νύχτα, αντάρτες του 30ου Συντάγματος Ε.Λ.Α.Σ. επιτέθηκαν κατά της γερμανικής φρουράς του μεταλλείου «Μαυρόδεντρο» κοντά στο χωριό
Πηγή. Οι επιτιθέμενοι αντάρτες κατάφεραν να προκαλέσουν ζημιές στις εγκαταστάσεις και να εξουδετερώσουν γερμανούς στρατιώτες. Στη συνέχεια η ομάδα των ανταρτών διέφυγε μέσω ορεινών μονοπατιών προς το Πάικο.
Ήδη από μηνών είχαν πυκνώσει στην περιοχή οι ανταρτικές ενέδρες καθώς και οι επιχειρήσεις εντοπισμού ανταρτών από τις αρχές κατοχής.
Οι κάτοικοι του χωριού Πηγή είχαν ειδοποιηθεί από τους αντάρτες για ενδεχόμενη γερμανική επιδρομή στο χωριό είτε για έρευνες εντοπισμού οπλισμού και κρυμμένων ανταρτών είτε και για την επιβολή αντιποίνων λόγω της επίθεσης στα μεταλλεία.
Την 29η Αυγούστου 1944 οι κάτοικοι της Πηγής ειδοποιήθηκαν για την κίνηση στρατιωτικών δυνάμεων κατοχής με κατεύθυνση το χωριό τους. Οι περισσότεροι κάτοικοι μάζεψαν ό,τι ήταν δυνατόν να μεταφερθεί και έφυγαν από το χωριό με κατεύθυνση το Πάικο, επιλέγοντας το μονοπάτι της Αναλήψεως. Το μονοπάτι της Αναλήψεως βρίσκεται βορειοδυτικά της Πηγής και δυτικά του Ι. Ν. Προφήτου Ηλία Πηγής.
Οι κάτοικοι της Πηγής που διέφυγαν της γερμανικής επιδρομής κατευθύνθηκαν προς το χωριό Κάρπη και βρήκαν καταφύγιο στην ορεινή περιοχή μεταξύ του χωριού Κάρπη και της σημερινής λίμνης Μεταλλείου, μέσα στις χαράδρες.
Η τοποθεσία βόρεια του χωριού Κάρπη όπου βρήκαν καταφύγιο οι κάτοικοι του χωριού Πηγή κατά την επιδρομή των δυνάμεων κατοχής στο χωριό τους την 29η Αυγούστου 1944. Πηγή φωτογραφίας: Ανέστης Αθανασιάδης.
Οι ειδήσεις για επικείμενη επιδρομή των κατοχικών δυνάμεων στην Πηγή επιβεβαιώθηκαν. Οι στρατιώτες έφτασαν στο χωριό και διασκορπίστηκαν διενεργώντας έρευνες και πυρπολώντας κάποιες από τις οικίες του χωριού. Οι εναπομείναντες κάτοικοι έζησαν τη φρίκη της πυρκαγιάς που είχε σαν αποτέλεσμα την καταστροφή οικιών, γενημάτων και ζώων που βρίσκονταν δεμένα στους σταύλους και έβρισκαν οικτρό τέλος. Οι φόβοι των κατοίκων για εκτελέσεις ευτυχώς δεν επαληθεύτηκαν, μονάχα ένας χωριανός τους, στην προσπάθεια να ελευθερώσει τα ζώα από τον σταύλο απανθρακώθηκε. Οι δυνάμεις κατοχής επικεντρώθηκαν στην αντιμετώπιση του ανταρτικού αντιπερισπασμού εναντίον τους στην περιοχή Τρεις Γέφυρες έξω από το χωριό Πηγή.
Όσοι κάτοικοι πρόλαβαν να φύγουν από το χωριό άκουγαν τους πυροβολισμούς κι έβλεπαν τον καπνό πάνω από τα σπίτια της Πηγής. Οι αντάρτες τους οδήγησαν μέσα από ορεινούς ατραπούς σε καταφύγια και χρειάστηκε να περάσουν αρκετές μέρες μέχρι να αναθαρρήσουν και να επιστρέψουν πίσω στην Πηγή.
Πηγές:
1. «Το 30ο Σύνταγμα του ΕΛΑΣ» Θανάσης Μητσόπουλος, εκδ. EDITEX, 1971, Γενεύη.
2. Διηγήσεις κ.κ. Ανέστη Αθανασιάδη και Χάρη Παναγιωτίδη.
3. Ιστοσελίδα "ΣΤΑ ΠΛΑΓΙΑ ΠΑΙΟΝΙΑΣ" ενότητα "Ιστορικά στιγμιότυπα Παιονίας"
