1922 - 1924 Εγκατάσταση των Ελλήνων προσφύγων στα Πλάγια (Καρασινάν) [Απὸ το βιβλίο "Κοινότης Πλαγίων -Εν Παιονία Κιλκίς" (2022) του Θεόδωρου Π. Μποράκη]

Μισοκατεστραμμένη κὰρτ ποστὰλ μὲ ἐνδυμασίες καὶ στολὲς ἐποχῆς. Ἀπὸ τὰ στοιχεῖα ποὺ παρέχει ὴ κάρτα στὴν πίσω της πλευρά, ὅπου ἀναγράφει CARTE POSTALLE καὶ τὸ ἐμπορικὸ σήμα τῆς ἐταιρείας ποὺ ἔκδοσε τὴν κάρτα, συμπεραίνεται ὅτι πρόκειται γιὰ κὰρτ ποστὰλ ποὺ ἐκδόθηκε στὸ Παρίσι κατὰ τὸ διάστημα 1910 - 1920 ἀπὸ τὸν οἴκο R. Guilleminot, Boespflug  et Cie - Paris. Ἀπὸ τὸ ἀρχεῖο τῆς κ. Θωμαῆς Χαραλαμπάκη.

Ἔρευνα - παρουσίαση: Θεόδωρος Π. Μποράκης 

Ἐγκατάσταση τῶν Ἑλλήνων προσφύγων στὸ Καρασινὰν

Ἡ γενιὰ τῶν ξεριζωμένων - Στὴν ἐπίσημη ἀπογραφὴ προσφύγων[1] ποὺ ἔγινε τὸν Ἀπρίλιο 1923, στὸ Καρασινὰν (Πλάγια) εἶχαν καταγραφεῖ 374 Ἕλληνες πρόσφυγες (191 ἄνδρες καὶ 183 γυναῖκες) (πιθανότατα ἦταν οἱ πρόσφυγες μὲ καταγωγὴ τὴν Ἀρτάκη, τὴ Μισόπολη καὶ ἄλλες περιοχές, πρὶν ἀκόμα ἔρθουν στὸ χωριὸ οἱ πρόσφυγες ἀπὸ τὸ Βογάζκιοϊ καὶ τὸ Ἀρναούτκιοϊ τῆς Ἀνατολικῆς Θράκης). Ὅταν ὁλοκληρώθηκε καὶ ἡ ἀνταλλαγὴ τῶν πληθυσμῶν τὸ 1924, ὁ πληθυσμὸς στὸ Καρασινὰν (Πλάγια), μαζὶ μὲ τοὺς Μπογαζιῶτες καὶ τοὺς Ἀρναουτκιῶτες, ἀριθμοῦσε 779 κατοίκους (190 προσφυγικὲς οἰκογένειες), σύμφωνα μὲ τὴν Ἐπιτροπὴ Ἀποκαταστάσεως Προσφύγων.

Ἀπὸ τὴν ἐπεξεργασία τῶν στοιχείων ποὺ βρέθηκαν καταχωρημένα στὸ «Ὀνομαστικὸν εὑρετήριον ἀγροτῶν προσφύγων»[2] ποὺ ἐκδόθηκε τὸ 1928 ἀπὸ τὴν Ἐπιτροπὴ Ἀποκαταστάσεως Προσφύγων καὶ ἀφορᾶ τὶς ἀγροτικὲς ἀποζημιώσεις τῶν προσφύγων ποὺ ἐγκαταστάθηκαν στὴν Ἑλλάδα, προκύπτουν τὰ παρακάτω σχετικὰ μὲ τοὺς τόπους καταγωγῆς τῶν προσφύγων ποὺ πρωτοίδρυσαν τὰ Πλάγια: Εἶναι καταχωρημένες 170 ἀγροτικὲς οἰκογένειες προσφύγων, σύμφωνα μὲ τὰ στοιχεῖα τῶν ἀρχηγῶν τῶν οἰκογενειῶν.[3]

Ἀπὸ τὸ σύνολο τῶν καταγραμμένων ἀγροτικῶν οἰκογενειῶν ποὺ ἐγκαταστάθηκαν στὸ Καρασινάν, περίπου τὸ 42% τῶν οἰκογενειῶν κατάγονταν ἀπὸ τὸ Μπογάζκιοϊ τῆς ἐπαρχίας Δέρκων τῆς Κωνσταντινούπολης. Περίπου τὸ 15% τῶν οἰκογενειῶν κατάγονταν ἀπὸ τὴν Ἀρτάκη τῆς ἐπαρχίας Κυζίκου τῆς Μικρᾶς Ἀσίας. Περίπου τὸ 12% τῶν οἰκογενειῶν κατάγονταν ἀπὸ τὸ Ἀρναούτκιοϊ τῆς ἐπαρχίας Δέρκων τῆς Κωνσταντινούπολης. Περίπου τὸ 6,5% τῶν οίκογενειῶν κατάγονταν ἀπὸ τὴ Μισόπολη ἢ Μεσαίπολη τῆς ἐπαρχίας Προύσας τῆς Μικρᾶς Ἀσίας. Τὸ ὑπόλοιπο 24,5% τῶν οἰκογενειῶν κατάγονταν ἀπὸ τὶς περιοχὲς ποὺ παρατίθενται κατὰ αὐξητικὴ σειρὰ πληθυσμοῦ οἰκογενειῶν ἀνὰ περιοχὴ (1-3 οἰκογένειες): Πέρματα Ἰκονίου, Τσαντὼ[4] Ραιδεστοῦ, Ἅγιος Γεώργιος[5] Δέρκων, Ἐλβασάνιο Μετρῶν, Ἑξάστερο[6] Σηλυβρίας, Καλφὰς[7] Δέρκων, Καρβάλη Ἰκονίου, Κάτω Νεοχώριο Χαλκηδόνος, Πύργος[8] Δέρκων, Ἁγιασματάκι[9] Δέρκων, Ἀγχίαλος[10] Ἀνατολικῆς Ρωμυλίας, Βασιλικὸς Ἀνατολικῆς Ρωμυλίας, Βυτσίστη Θεσσαλίας, Δάνξαρ[11] Νικομηδείας, Ἐπιβάτες[12] Σηλυβρίας, Καγιάμπαση Ἰκονίου, Κοντοῦ Τραπεζούντας, Κωνσταντινούπολη, Μακροχώρι[13] Δέρκων, Ματζαρὰ Χαλδείας, Μέγα Ζαλούφιον Διδυμοτείχου, Μέγα Ρέμα Κωνσταντινουπόλεως, Ναΐπκιοϊ[14] Ραιδεστοῦ, Νύμφες[15] Δέρκων, Οὐσὰκ Φιλαδέλ-φειας, Πάνορμος[16] Κυζίκου, Σαράντα Ἐκκλησιὲς[17] Σαράντα Ἐκκλησιῶν, Τυρολόη[18] Τυρολόης, Χατζήκιοϊ Πόντου, Χουδὶ[19] Νίκαιας.

Μετακινήσεις κατοίκων στὰ Πλάγια - Μέχρι τὸ 1930 ποὺ σταθεροποιήθηκε ὁ πληθυσμὸς τοῦ χωριοῦ, ὑπῆρχαν μετακινήσεις τῶν οἰκογενειῶν του. Τὸ μεγαλύτερο μέρος τῶν προσφύγων ποὺ προέρχονταν ἀπὸ τὸ χωριὸ Μπογάζκιοϊ τῆς Ἀνατολικῆς Θράκης, ἐγκαταστάθηκε τὸ 1924 στὴν περιοχὴ τῶν Καϊλαριῶν (Πτολεμαΐδας), στὸ χωριὸ Φιλώτας (Τσαλτζιλάρ).[20] Ἀπὸ ἐκείνους τοὺς κατοίκους κάποιοι αἰτήθηκαν στὴν Ε.Α.Π. τὴν μετεγκατάστασή τους, λόγω τῶν κακῶν κλιματικῶν συνθηκῶν καὶ ὑγιεινῆς στὸν Φιλώτα (ἐλονοσία κ.λπ.) καὶ μετοίκησαν στὸ Καρασινάν.

Ἀργότερα, μετὰ τὸ 1927, ἕνα μέρος τῶν κατοίκων τῶν Πλαγίων (Καρασινὰν) ζήτησε ἄδεια ἀπὸ τὴν Ε.Α.Π. καὶ μετοίκησε στὸ χωριὸ Ἅγιος Πέτρος (Πέτροβο) τῆς Παιονίας.

Ὑπῆρξαν καὶ οἰκογένειες Πλαγιωτῶν, κατὰ τὰ πρῶτα χρόνια ἐγκατάστασης, ποὺ μετοίκησαν κοντὰ σὲ συγγενεῖς τους στὴ Νέα Ἀρτάκη τῆς Εὔβοιας.

Μαζικὴ μετακίνηση τῶν Πλαγιωτῶν, γιὰ μεγάλα χρονικὰ διαστήματα, πρὸς διάφορες περιοχὲς (Ἀξιούπολη, Πέλλα κ.λπ.) πραγματοποιήθηκε τὸν Ἰανουάριο τοῦ ἔτους 1944 ὅταν ὁ βουλγαρικὸς στρατὸς κατοχῆς ἔκαψε μεγάλο μέρος τῶν σπιτιῶν τοῦ χωριοῦ, ἀλλὰ καὶ κατὰ τὸ διάστημα τῶν ἐτῶν 1946 - 1949 (πρὸς Ἀξιούπολη, Διονυσίου Χαλκιδικῆς κ.λπ.) λόγω τῶν συνεπειῶν τῶν ἐχθροπραξιῶν τοῦ μεγάλου διχασμοῦ.

Τὸ βιβλίο "Κοινότης Πλαγίων - Ἐν Παιονία Κιλκὶς" τοῦ Θεόδωρου Π. Μποράκη ποὺ κυκλοφόρησε τὸν Ἰανουάριο 2022 σὲ ψηφιακὴ μορφή, διατίθεται δωρεάν. Γιὰ πληροφορίες διαβάστε στὴ δ/νση:
http://plagia-paionias.blogspot.com/2022/01/blog-post.html

Δημοσίευμα τῆς ἐφημερίδας ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ τῆς 6/10/1922 γιὰ διαθέσιμες οἰκίες γιὰ τοὺς πρoσφυγες στὸ Καρασινάν.

---

[1]Ὑπουργεῖον Ὑγιεινῆς, Προνοίας καὶ Ἀντιλήψεως - Τμῆμα Στατιστικῆς «Ἀπογραφὴ προσφύγων ἐνεργηθείσα κατ’ Ἀπρίλιον 1923». Ἐν Ἀθήναις 1923.

[2]«Ὀνομαστικὸν εὑρετήριον ἀγροτῶν προσφύγων» Ἐπιτροπὴ Ἀποκαταστάσεως Προσφύγων, Ἀθήνα, 1928. Περιλαμβάνει ὀνομαστικοὺς καταλόγους προσφύγων μὲ ἀναγραφὴ τοῦ τόπου καταγωγῆς τους καὶ τοῦ τόπου ἐγκατάστασής τους στὴν Ἑλλάδα. Οἱ ἀριθμοὶ καταγραφῆς ἀφοροῦν ἀρχηγοὺς οἰκογενειῶν ὅταν δὲν συνοδεύονται ἀπὸ γράμμα (μέλη οἰκογενειῶν ὅταν συνοδεύονται ἀπὸ τὸ γράμμα Μ καὶ κληρονόμους ὅταν συνοδεύονται ἀπὸ τὰ γράμματα ΚΛ).

[3] Στὴν ἔρευνα καταμετρῶνται μόνο οἱ ἀρχηγοὶ τῶν οἰκογενειῶν τῶν προσφύγων καὶ ὄχι τὰ μέλη τῶν οἰκογενειῶν ἢ οἱ κληρονόμοι τους. Κατὰ τὴν ἐπεξεργασία τῶν στοιχείων βρέθηκε νὰ ἔχουν γίνει στοὺς πίνακες τοῦ εὑρετηρίου: διπλοεγγραφὲς στοὺς ἀριθμοὺς δήλωσης τῶν προσφύγων, παραλείψεις ἐγγραφῶν, διπλοεγγραφὲς λόγω διπλῶν ἐπωνύμων καὶ καταγραφὴ προσφύγων σὲ ἄλλα χωριὰ μὲ κωδικοὺς ὅμως τοῦ Καρασινᾶν. Ἀπὸ τοὺς ἀριθμοὺς δήλωσης τῶν προσφύγων προκύπτει καὶ ὁ τόπος ἐγκατάστασής τους π.χ. στὸ χωριὸ Καρασινὰν ἀντιστοιχοῦν οἱ ἀριθμοὶ δηλώσεων ἀπὸ 161661 ἔως 161920. Ἀπὸ τὶς 190 οἰκογένειες ποὺ ἐγκαταστάθηκαν στὸ χωριὸ ὑπολείπονται ἀκόμη 20 οἰκογένειες οἱ ὁποῖες πιθανὸν κατὰ τὴ διάρκεια τῆς καταγραφῆς νὰ μὴν εἶχαν ἀκόμη μετεγκατασταθεῖ ἀπὸ τὸν Φιλώτα Φλωρίνης στὰ Πλάγια (Καρασινάν), νὰ εἶχαν ἐγκατασταθεῖ πρῶτα στὴν Πέλλα ἢ στὸ Διονυσίου Χαλκιδικῆς ἢ νὰ μὴ δικαιοῦνταν ἀγροτικῶν ἀποζημιώσεων.

[4] α) Περιοδικὸ «Θρακικά», σύγγραμμα ἐκδιδόμενον ὑπὸ τοῦ ἐν Ἀθήναις «Θρακικοῦ Κέντρου», Ἀθήνα 1961, τόμος 34. «Ἱστορία κωμοπόλεως Τσεντῶς (Τσαντὼ)» τοῦ Φωτίου Γ. Ἀποστολίδου.

β) «Ἡμερολόγιον τῶν Ἐθνικῶν καὶ Φιλανθρωπικῶν Καταστημάτων - Ἐν Κωνσταντινουπόλει 1905», ἑνότητα «Ἡ Μητρόπολις Ἡράκλειας καὶ Ραιδεστοῦ», Τσαντώ.

[5] «Ἡμερολόγιον τῶν Ἐθνικῶν καὶ Φιλανθρωπικῶν Καταστημάτων - Ἐν Κωνσταντινουπόλει 1906», ἑνότητα «Ἡ Μητρόπολις Δέρκων», Ἅγιος Γεώργιος.

[6] Ἀχιλλέας Θ. Σαμοθράκης, «Λεξικὸν γεωγραφικὸν καὶ ἱστορικὸν τῆς Θράκης», Ἑταιρεία Θρακικῶν Μελετῶν, Ἀθήνα 1963, Ἑξάστερον.

[7] «Ἡμερολόγιον τῶν Ἐθνικῶν καὶ Φιλανθρωπικῶν Καταστημάτων - Ἐν Κωνσταντινουπόλει 1906», ἑνότητα «Ἡ Μητρόπολις Δέρκων», Καλφάς.

[8] Περιοδικὸ «Θρακικά», σύγγραμμα ἐκδιδόμενον ὑπὸ τοῦ ἐν Ἀθήναις «Θρακικοῦ Κέντρου», Ἀθήνα 1940. Τόμος 13, «Ἡ ἐπαρχία Δέρκων» τοῦ Ἀθ. Γαϊτάνου-Γιαννιοῦ, Κεμὲρ Μπουργκὰζ.

[9] «Ἡμερολόγιον τῶν Ἐθνικῶν καὶ Φιλανθρωπικῶν Καταστημάτων - Ἐν Κωνσταντινουπόλει 1906», ἑνότητα «Ἡ Μητρόπολις Δέρκων», Ἁγιασματάκιον.

[10] Περιοδικὸ «Ἀρχεῖον τοῦ Θρακικοῦ λαογραφικοῦ καὶ γλωσσικοῦ θησαυροῦ», τριμηνιαῖον περιοδικὸν σύγγραμα ἐκδιδόμενον ὑπὸ ἐπιτροπῆς Θρακῶν. Τόμος 17, ἐν Ἀθήναις 1952. «Ἡ Ἀγχίαλος» τοῦ Μαργ. Κωνσταντινίδη.

[11] «Ἡμερολόγιον τῶν Ἐθνικῶν καὶ Φιλανθρωπικῶν Καταστημάτων - Ἐν Κωνσταντινουπόλει 1906», ἑνότητα «Ἡ Μητρόπολις Νικομηδείας», Δάνξαρ.

[12] Ἀχιλλέας Θ. Σαμοθράκης, «Λεξικὸν γεωγραφικὸν καὶ ἱστορικὸν τῆς Θράκης», Ἑταιρεία Θρακικῶν Μελετῶν, Ἀθήνα 1963, Ἐπιβάται.

[13] Περιοδικό «Θρακικά», σύγγραμμα ἐκδιδόμενον ὑπὸ τοῦ ἐν Ἀθήναις «Θρακικοῦ Κέντρου» Ἀθήνα 1940. Τόμος 13, «Ἡ ἐπαρχία Δέρκων» τοῦ Ἀθ. Γαϊτάνου - Γιαννιοῦ. Μακρίκιοϊ.

[14] «Ἡμερολόγιον τῶν Ἐθνικῶν καὶ Φιλανθρωπικῶν Καταστημάτων - Ἐν Κωνσταντινουπόλει 1905», ἑνότητα «Ἡ Μητρόπολις Ἡράκλειας καὶ Ραιδεστοῦ», Ναΐπκιοϊ.

[15] Ἀχιλλέας Θ. Σαμοθράκης, «Λεξικὸν γεωγραφικὸν καὶ ἱστορικὸν τῆς Θράκης», Ἑταιρεία Θρακικῶν Μελετῶν, Ἀθήνα 1963. Νύμφαι.

[16] «Ἡμερολόγιον τῶν Ἐθνικῶν καὶ Φιλανθρωπικῶν Καταστημάτων - Ἐν Κωνσταντινουπόλει 1905», ἑνότητα «Ἡ Μητρόπολις Κυζίκου», Πάνορμος.

[17] Περιοδικὸ «Ἀρχεῖον τοῦ Θρακικοῦ λαογραφικοῦ καὶ γλωσσικοῦ θησαυροῦ», τριμηνιαῖον περιοδικὸν σύγγραμα ἐκδιδόμενον ὑπὸ ἐπιτροπῆς Θρακῶν, τόμος 33, Ἀθήνα 1967. Χριστόδουλου Μελισσηνοῦ. Σαράντα Ἐκκλησίαι Ἀνατολικῆς Θράκης.

[18] α) Ἀχιλλέας Θ. Σαμοθράκης, «Λεξικὸν γεωγραφικὸν καὶ ἱστορικὸν τῆς Θράκης», Ἑταιρεία Θρακικῶν Μελετῶν, Ἀθήνα 1963. Τυρολόη.

β) «Ἡμερολόγιον τῶν Ἐθνικῶν καὶ Φιλανθρωπικῶν Καταστημάτων - Ἐν Κωνσταντινουπόλει 1905», ἑνότητα «Ἡ Μητρόπολις Ἡράκλειας καὶ Ραιδεστοῦ», Τυρολόη.

[19] «Ἡμερολόγιον τῶν Ἐθνικῶν καὶ Φιλανθρωπικῶν Καταστημάτων - Ἐν Κωνσταντινουπόλει 1906», ἑνότητα «Ἡ Μητρόπολις Νίκαιας», Χουδί.

[20] Ἱστοσελίδα τοῦ Δήμου Φιλώτα: «…ἡ ἱστορία τῆς προσφυγικῆς κοινότητας τοῦ Φιλώτα Νομοῦ Φλώρινας διαγράφεται ἀνάγλυφα ἀπὸ τὶς προφορικὲς μαρτυρίες τῶν ἴδιων τῶν κατοίκων. Οἱ πρόσφυγες ποὺ ἐγκαταστάθηκαν στὸ χωριὸ Τσαλτζιλὰρ (Φιλώτας) ἦρθαν ξεριζωμένοι ἀπὸ τὰ χωριά: α) Αὐδήμι (Ἀνατολικῆς Θράκης), β) Σούρμενα, Ὄφις (Πόντος), γ) Μπογάζκιοι (Ἀνατολικῆς Θράκης), δ) Φλογητὰ Ἰκονίου Μικρᾶς Ἀσίας (Κόνιαληδες) καὶ ε) Γιολτζὶκ (Ἀνατολικῆς Θράκης)».