Λίμνη Αρτζάν. Φωτογραφία: Αφροδίτη Ζώγκα.
Η προστατευόμενη περιοχή του Έλους Αρτζάν (ή Λίμνη Βαφειοχωρίου) βρίσκεται στην Κεντρική Μακεδονία, ανατολικά του Πολύκαστρου Κιλκίς. Περιλαμβάνει έναν ταμιευτήρα γλυκού νερού και ένα έλος που δημιουργήθηκαν μετά την αποξήρανση δύο μεγαλύτερων λιμνών, των λιμνών Αρτζάν και Αματόβου. Ο ταμιευτήρας που κατασκευάστηκε λειτουργεί ως αντιπλημμυρικό έργο το χειμώνα και ως αρδευτικό το καλοκαίρι. Το αποξηραμένο έλος πλημμυρίζει, μερικώς, εποχιακά.
Η περιοχή φιλοξενεί σημαντική ορνιθοπανίδα, καθώς έχουν καταγραφεί πενήντα είδη πουλιών. Από αυτά, 22 είδη πουλιών διαχειμάζουν, ενώ 16 είναι μεταναστευτικά είδη που την χρησιμοποιούν ως σταθμό ξεκούρασης και τροφοληψίας. Εδώ διαχειμάζουν μεταξύ άλλων ο κορμοράνος, η λαγγόνα και ο αργυροπελεκάνος, καθώς και ένας μεγάλος αριθμός παπιών όπως το κιρκίρι, το γκισάρι, η χουλιαρόπαπια και η βαρβάρα. Ωστόσο, τα δύο είδη εξαιτίας των οποίων η περιοχή χαρακτηρίστηκε Ζώνη Ειδικής Προστασίας (είδη χαρακτηρισμού) είναι το μουστακογλάρο που φωλιάζει εκεί τακτικά, και η αετογερακίνα, με τουλάχιστον δύο ζευγάρια.
Περιοχή της λίμνης Αρτζάν. Φωτογραφία: Αφροδίτη Ζώγκα.
Στην περιοχή υπήρχαν ως τις αρχές του 20ου αιώνα οι «δίδυμες» λίμνες-έλη Αρτζάν και Αματόβου, που τροφοδοτούνταν από τις πλημμύρες του Αξιού. Οι λίμνες αυτές –που συχνά αναφέρονταν ως μία, καθώς επικοινωνούσαν με μία φυσική διώρυγα- ήταν μεγάλης σημασίας για τα αποδημητικά, αλλά και άλλα πουλιά των υγροτόπων.
Οι δύο λίμνες αποξηράθηκαν κατά τη δεκαετία του 1930, στο πλαίσιο των ευρύτερων έργων εγγείων βελτιώσεων που πραγματοποίησε στον κάμπο της Θεσσαλονίκης η αμερικανική εταιρεία Foundation, ώστε να απαλλαχθεί η περιοχή από τις πλημμύρες του Αξιού και την ελονοσία και με απώτερο σκοπό την δημιουργία καλλιεργήσιμων εκτάσεων. Ενδεικτικό της σημασίας του έργου της αποξήρανσης είναι ότι εγκαινιάστηκε από τον πρωθυπουργό Ελευθέριο Βενιζέλο στις 25 Νοεμβρίου 1929.
Ο ταμιευτήρας (λίμνη) Αρτζάν - Αματόβου στην περιοχή Βαφειοχωρίου. Πηγή χάρτη: buk.gr
Ο ταμιευτήρας που κατασκευάστηκε στη θέση των πρώην λιμνών λειτουργεί ως αντιπλημμυρικό έργο το χειμώνα και ως αρδευτικό το καλοκαίρι. Έπειτα από την κατασκευή του ταμιευτήρα Αρτζάν για την εξυπηρέτηση των αρδευτικών αναγκών της γύρω περιοχής, το πλημμύρισμα της περιοχής και κατά συνέπεια οι μεταβολές στη στάθμη των υδάτων του ταμιευτήρα, αποτελούν την πιο σημαντική απειλή για τους πληθυσμούς των πουλιών που αναπαράγονται. Προκειμένου να προφυλάσσονται οι τόποι αναπαραγωγής των πουλιών, είναι σημαντικό να διατηρείται η στάθμη του νερού στην λιμνοδεξαμενή μεταξύ ορισμένου ελάχιστου και μέγιστου ορίου.
Περιοχή της λίμνης Αρτζάν. Φωτογραφία: Αφροδίτη Ζώγκα.
Τι θα δείτε στο χωριό Βαφειοχώρι: Επισκεφθείτε τον Ι. Ν. Αγίου Γεωργίου χτισμένος σε ρυθμό τρίκλιτης βασιλικής με ξύλινη σκεπή κι εντυπωσιακό καμπαναριό που χτίστηκε το 1806. Επισκεφθείτε την τεχνιτή λίμνη Αρτζάν. Στο χωριό δραστηριοποιείται ο Πολιτιστικός Σύλλογος "Άγιος Γεώργιος" και ο Αθλητικός Σύλλογος "Μέγας Αλέξανδρος" Βαφειοχωρίου.
Παρεχόμενες υπηρεσίες: Αγροτικό ιατρείο, φαρμακείο, τυροκομεία, καταστήματα εστίασης, εμπορικά καταστήματα.
Αγρότες κατά το έτος 1936 οργώνουν τα χωράφια της αποξηραμένης λίμνης Αματόβου. Από το αρχείο του κ. Άγγελου Αναστασιάδη.
Σημαντικό μήνυμα: Σεβαστείτε το περιβάλλον! (Για την καθαριότητα του χώρου μεριμνούν τοπικοί εθελοντές).
Για πληροφορίες σχετικές με τα τοπικά προϊόντα μπορείτε να απευθύνεστε στα καφενεία των χωριών της περιοχής.
Πηγές:
1. Ιστοσελίδα Προστατευόμενες περιοχές Θερμαϊκού Κόλπου (https://axiosdelta.gr)
%20(1).png)
