Δύο όψεις βραχώδους συμπλέγματος της ανατολικής πλαγιάς του υψώματος. Οι εικαστικές παρεμβάσεις στους βράχους πιθανότατα φιλοτεχνήθηκαν από τους στρατιώτες του πρώην φυλακίου του "412" τη δεκαετία του 1990.
Φωτογραφία από το αρχείο του κ. Δημήτριου Σπυρόπουλου στην ιστοσελίδα ΣΤΑ ΠΛΑΓΙΑ ΠΑΙΟΝΙΑΣ https://plagia-paionias.blogspot.com/2021/10/blog-post_29.html
Βραχώδη συμπλέγματα στο ύψωμα 412 (μεταξύ των χωριών Φανού και Πλαγίων) στην παραμεθόριο Παιονία.
Έρευνα: Θεόδωρος Π. Μποράκης
Στην περιήγηση στις πλαγιές του υψώματος, ανάμεσα στους μεσέδες και στ' αρδίτσια, ο επισκέπτης ανακαλύπτει δεκάδες βραχώδη συμπλέγματα. Θρύλοι και δοξασίες που πέρασαν στις παραδόσεις των κατοίκων της περιοχής διαχρονικά, συνδέονται με τους λίθινους γίγαντες και με τις ανάγλυφες μορφές που χάραξε πάνω τους η φύση.
Οι Γιουρούκοι, κάτοικοι που έζησαν στην περιοχή κατά τον 19ο αιώνα, είχαν δώσει ονόματα σε κάποια από αυτά τα βραχώδη συμπλέγματα: Bes Kizlar «Πέντε κορίτσια», Dilek tasi «Πέτρα της ευχής», βράχος της Babu "της γριάς". Κατά τις μεγάλες γιορτές τους συγκεντρώνονταν στους βράχους του υψώματος.
Τον 20ο αιώνα, οι ελληνικοί προσφυγικοί πληθυσμοί που εγκαταστάθηκαν στην περιοχή, τους έδωσαν το γενικό όνομα "Πετράρες" και κάποιους χαρακτηριστικούς βράχους τους είπαν "Αλεπότρυπα", "βράχος του Χριστού" κ.α. Κατά τη γιορτή του προφήτη Ηλία οι κάτοικοι της περιοχής ανηφόριζαν στην κορυφή του υψώματος, όπου άλλοτε υπήρχε στρατιωτικό φυλάκιο, και σεργιανούσαν τα περίχωρα από τους βράχους.
Ο βράχος της Babu (της γριάς) - Ο βράχος αυτός βρίσκεται στην πλαγιά ακριβώς πάνω από το Καρασινάν (Πλάγια) (πρόκειται για το σύμπλεγμα βράχων δεξιά στο ύψωμα «412», πριν την στροφή στην είσοδο του χωριού). Ο βράχος αυτός, σε μέγεθος σπιτιού, είχε επίπεδη κορυφή. Στο πίσω μέρος του είναι κλιμακωτός και εύκολα αναρριχάται κανείς στην κορυφή του. Στην πλατιά κορυφή του υπάρχει λαξευμένος ένας κυκλικός λάκος. Λίγο χαμηλότερα από την κορυφή υπάρχει μια στενή σπηλιά (γνωστή πλέον ως "αλεπότρυπα") με επίπεδο δάπεδο, βάθους 5-6 μέτρων. Σ’ εκείνη τη σπηλιά είχαν βρεθεί κεριά προ της ελεύσεως των Ελλήνων προσφύγων, που πιθανότατα τα άναβαν κρυφά οι χριστιανοί της περιοχής κατά τον 19ο αιώνα.
Ο βράχος του Χριστού - Πρόκειται για ογκώδη βράχο από το βραχώδες σύμπλεγμα της τοποθεσίας "Πετράρες" στο ύψωμα "412" που δεσπόζει των Πλαγίων. Βρίσκεται λίγα μέτρα πάνω από τον επαρχιακό δρόμο Πλαγίων - Φανού πριν την στροφή για την είσοδο στα Πλάγια. Στον συγκεκριμένο βράχο διακρίνεται ανάγλυφη ανθρώπινη μορφή. Στα παιδικά μας χρόνια τον λέγαμε "ο βράχος του Χριστού", δίνοντάς του ιερή υπόσταση.
Οι "Πετράρες" κι η κατασκευή του δρόμου την δεκαετία του 1970 - Σύμφωνα με διηγήσεις Πλαγιωτών, στις αρχές της δεκαετίας του '70 χαράχτηκε ο νέος δρόμος Ειδομένης -Αξιουπόλεως, μέσω Πλαγίων - Φανου. Ο παλιός δρόμος μέσω Πλαγίων - Δρέβενου παρέκαμπτε το χωριό Φανός.
Όταν τα συνεργεία διαμόρφωσης του εδάφους της ΜΟΜΑ έφτασαν από τον Φανό στο ύψωμα "412", πάνω από τα Πλάγια, εκεί συνάντησαν σοβαρά εμπόδια λόγω των βράχων. Προκρίθηκε η χρήση δυναμίτιδας κι άρχισαν οι εκρήξεις. Οι Πλαγιώτες όλο εκείνο το διάστημα των έργων έζησαν με την αγωνία των βράχων. Φοβόταν πως κάποια έκρηξη θα ξεκολλήσει τις "Πετράρες" και θα πλακώσουν τα σπίτια του χωριού. Τελικά ο δρόμος ανοίχθηκε κι οι "Πετράρες" έμειναν στη θέση τους!
.jpg)
.jpg)
Ο βράχος του Χριστού στη βορειοδυτική πλευρά του υψώματος. Φωτογραφία: Θεόδωρος Π. Μποράκης (2023).
Βραχώδη συμπλέγματα της βορειοδυτικής πλαγιάς του "412". Φωτογραφία: Θεόδωρος Π. Μποράκης.
ΔΙΑΔΡΟΜΕΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΥΨΩΜΑ 412
1η Διαδρομή μέσω Αξιούπολης:
Αξιούπολη - Φανός - Πλάγια
2η Διαδρομή μέσω Εθνικής Οδού από τον συνοριακό σταθμό Ευζώνων:
Εθνική οδός - κατεύθυνση προς Δογάνη μέσω γέφυρας Αξιού - Πλάγια - Φανός.
Τι μπορείτε να δείτε στη διαδρομή:
Εύζωνοι - Παραμεθόριο χωριό του Δήμου Παιονίας στον Νομό Κιλκίς και οδική πύλη στα ελληνο-σκοπιανά σύνορα, με πληθυσμό περίπου 330 κατοίκους ντόπιους Μακεδόνες και πρόσφυγες από τις αλησμόνητες ελληνικές πατρίδες. Το παλιό όναμα του χωριού ήταν Ματσίκοβο. Το χωριό έχει πλούσιο ιστορικό κατά τις περιόδους του Μακεδονικού Αγώνα αλλά και των Α' και Β' Παγκόσμιων Πολέμων.
Ο ταξιδιώτης μπορεί να επισκεφθεί στην πλατεία του χωριού τα καταστήματα εστίασης και τα καταλύματα διαμονής. Μπορεί ακόμα να δει τον Ι. Ν. Κοιμήσεως της Θεοτόκου και την Ιερά Μονή Παμμεγίστων Ταξιαρχών, το μνημείο των δολοφονηθέντων από τους Βούλγαρους εννέα ευζώνων το 1913, καθώς και τον συνοριακό σταθμό των Ευζώνων. Παρεχόμενες υπηρεσίες: Αστυνομικό Τμήμα, ιατρείο, φαρμακείο. Το χωριό απέχει περίπου 1.500 μ. από τον Αξιό ποταμό. Περιοχή θέας στον Αξιό ποταμό: Η γέφυρα του Αξιού μεταξύ των χωριών Εύζωνοι και Ειδομένη.
Ειδομένη: Παραμεθόριο χωριό του Δήμου Παιονίας στον Νομό Κιλκίς και σιδηροδρομική πύλη στα ελληνο-σκοπιανά σύνορα, με πληθυσμό περίπου 150 κατοίκους ντόπιους Μακεδόνες και πρόσφυγες από τις αλησμόνητες ελληνικές πατρίδες. Το παλιό όνομα του χωριού ήταν Σέχοβο. Το χωριό έχει πλούσιο ιστορικό κατά τις περιόδους της Εθνεγερσίας, του Μακεδονικού Αγώνα αλλά και των δύο Παγκοσμίων Πολέμων.
Μπορείτε να επισκεφθείτε τον συνοριακό σιδηροδρομικό σταθμό Ειδομένης και μέσα στο χωριό Ειδομένη τον Ι. Ν. Γενεσίου της Θεοτόκου, την προτομή του Μακεδονομάχου Εμμανουήλ Κατσίγαρη στην πλατεία και τα μνημεία για την δασκάλα Αικατερίνη Χατζηγεωργίου και τον δάσκαλο Γεώργιο Σιδηρόπουλο στο προαύλιο του σχολείου καθώς και τα καταστήματα εστίασης του χωριού.
Στην Ειδομένη δραστηριοποιείται ο Μορφωτικός Σύλλογος Ειδομένης.
Ενδιαφέροντα: οινοποιεία, προϊόντα μελισσοκομίας, κυνήγι, ορεινή πεζοπορία, ψάρεμα στον Αξιό.
Διαδρομές πεζοπορίας: 1) από την Ειδομένη μέχρι τα Πλάγια (δασικός δρόμος), 2) από την Ειδομένη - Κτηνιατρείο Ειδομένης - Αξιός Ποταμός (δασικός δρόμος).
Γεωργική παραγωγή: σιτάρι, ηλίανθο, καλαμπόκι, αμπέλια, ροδιές, κερασιές κλπ.
Περιοχή θέας στον Αξιό ποταμό: Η γέφυρα μεταξύ των χωριών Εύζωνοι και Ειδομένη. Παρεχόμενες υπηρεσίες: Αστυνομικό Τμήμα, Τελωνείο.
Χαμηλό: Η παλιά ονομασία του ήταν Αλτσάκ και υπήρξε χωριό με τουρκικό πληθυσμό που εκκενώθηκε το 1923 με την ανταλλαγή πληθυσμών μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας. Είναι χτισμέμο κοντά στο ύψωμα Ραβινέ στα ελληνοσκοπιανά σύνορα, στον Δήμο Παιονίας του Νομού Κιλκίς. Οι περίπου 110 κάτοικοί τους είναι Έλληνες πρόσφυγες Ποντιακής καταγωγής. Ο ταξιδιώτης μπορεί να επισκεφθεί τον Ι. Ν. Υψώσεως του Τιμίου Σταυρού, τα καταστήματα εστίασης του χωριού καθώς και το ιστορικό ύψωμα Ραβινέ με το μνημείο πεσόντων του Α΄Π.Π. κατά τη μάχη του Ραβινέ της 1/5/1917 ενώ στα κοιμητήρια του χωριού βρίσκεται το μνημείο των 20 εκτελεσμένων κατοίκων του Χαμηλού από τον βουλγαρικό στρατό την 19/1/1944.
Γεωργική παραγωγή: σιτάρι, ηλίανθο, καλαμπόκι, σκορδάκια νωπά, αμπέλια, ελαιώνες, ροδιές οινοποιεία, προϊόντα μελισσοκομίας κλπ. Ενδιαφέροντα: ορεινή πεζοπορία, κυνήγι.
Διαδρομές πεζοπορίας: 1) από το Χαμηλό μέχρι την κορυφή του υψώματος Ραβινέ (δασικός δρόμος), 2) από Χαμηλό κατά μήκος του παραπόταμου (Αλτσάκ ντερέ) μέχρι τον Αξιό ποταμό, 3) Χαμηλό - παλιός μύλος - Φανός (δασικός δρόμος).
Δογάνη (οικισμός): Η παλιά ονομασία του οικισμού ήταν Σλόπνιτσα και οι κάτοικοί του ήταν ντόπιοι Μακεδόνες. Κατά την ανταλλαγή πληθυσμών το 1924 εγκαταστάθηκαν Έλληνες πρόσφυγες από την Ανατολική Θράκη, από το χωριό Βογάζκιοϊ. Μπορείτε να επισκεφθείτε τον Ι. Ν. Αγίου Δημητρίου και το εξωκλήσι της Ζωοδόχου Πηγής. Επισκεφθείτε τις περιοχές: "Πλατάνια" και "Βρύση Δογάνη" στη συμβολή του δρόμου για τον οικισμό, σ’ εκείνο σημείο θα δείτε και την αναθηματική πλακέτα προς τιμή του Ανθυπολοχαγού Ευστάθιου Δογάνη που έπεσε μαχόμενος την περίοδο του Ά Π.Π. κατά των Βουλγάρων την 22/4/1917 στο ιστορικό ύψωμα Δογάνης -στη μάχη του Σεμέν ντε φερ- διακρίνεται δεξιά του δρόμου στη διαδρομή Δογάνη - Ειδομένης, ακριβώς στη διακλάδωση με το δρόμο που οδηγεί προς την Εθνική οδό.
Σε απόσταση περίπου 1.500 μ. από τον οικισμό υπάρχει πρόσβαση στην όχθη του Αξιού ποταμού (ψάρεμα). Η περιοχή προσφέρεται για αφετηρία ειδικής διαδρομής πεζοπορίας Δογάνη - Αξιούπολης μέσω των «Στενών της Τσιγγάνας» παράλληλα με τις όχθες του Αξιού ποταμού (δασική περιοχή χωρίς πρόσβαση σε οχήματα).
Ενδιαφέροντα: ψάρεμα, ορεινή πεζοπορία, ορειβασία, περιήγηση στα πολυβολεία του Α' και Β' Π.Π.
Πλάγια: Παραμεθόριο χωριό του Δήμου Παιονίας στον Νομό Κιλκίς, με πληθυσμό περίπου 200 κατοίκους πρόσφυγες από τις αλησμόνητες ελληνικές πατρίδες της Ανατολικής Θράκης και της Μικράς Ασίας. Το παλιό όνομα του χωριού ήταν Καρασινάν. Το χωριό έχει πλούσιο ιστορικό κατά την περίοδο του Α' Παγκόσμιου Πολέμου και κατά την περίοδο εγκατάστασης των Ελλήνων Προσφύγων στην Παιονία. Ο ταξιδιώτης μπορεί να επισκεφθεί τον Ι. Ν. Αγίας Παρασκευής, τα οινοποιεία και τα καταστήματα εστίασης στην πλατεία. Στα Πλάγια δραστηριοποιείται Πολιτιστικός Σύλλογος.
Γεωργική παραγωγή: σιτάρι, ηλίανθους, αμπέλια, καλαμπόκι, τριφύλλι, προϊόντα μελισσοκομίας, αρωματικά βότανα κλπ.
Ενδιαφέροντα: κυνήγι, ορεινή πεζοπορία, ορειβασία, γήπεδο ποδοσφαίρου.
Επισκεφθείτε τις περιοχές: "Πευκάκια" στο γήπεδο του χωριού (περίπατος, πικ-νικ). "Αγίασμα της Αγίας Παρασκευής" δύο χιλιόμετρα νοτιοανατολικά του χωριού (διαμορφωμένος χώρος για αναψυχή, παραπόταμος, πικ-νικ). Περιήγηση στις "Πετράρες", τα βραχώδη συμπλέγματα στο ύψωμα "412" που δεσπόζουν του χωριού στη διαδρομή για το χωριό Φανός (κιόσκι, θέα, πικ-νικ, αναρρίχηση). Το χωριό απέχει περίπου 3,5 χλμ από τον Αξιό ποταμό.
Διαδρομές πεζοπορίας: 1) Πλάγια - Χαμηλό (μέσω δασικού μονοπατιού), 2) Πλάγια - Δογάνης (μέσω ορεινού μονοπατιού), 3) Πλάγια - Αγίασμα Αγίας Παρασκευής - Δρέβενο (εκκλησία Αγίων Αναργύρων) - Αξιός ποταμός και ξανά επιστροφή στα Πλάγια, συνολικής διάρκειας περίπου 3,5 ωρών (μέσω δασικού δρόμου), 4) Πλάγια - ύψωμα "412" (στην πλαγιά του λόφου είναι χτισμένα τα Πλάγια) - εξωκλήσι Προφήτου Ηλία.
Πύλη (Δρέβενο): [οικισμός που έχει εκκενωθεί]: (Πρόσβαση από Πλάγια ή από Αξιούπολη μέσω δασικού δρόμου) δίπλα στο μοναδικό οίκημα του οικισμού, τον Ι. Ν. ΑγίωνΑναργύρων μπορείτε να δείτε το γαλλικό μνημείο πεσόντων κατά τον Α΄ Π. Π., το συμμαχικό πολυβολείο και το δασικό παρατηρητήριο. Η τοποθεσία απέχει περίπου 1.000 μ από τον Αξιό ποταμό. Ενδιαφέροντα: Ορεινή πεζοπορία, παραποτάμια πεζοπορία, κυνήγι, μνημεία.
Φανός: Η παλιά ονομασία του χωριού ήταν Μαγιαδάγ. Κατά την ανταλλαγή πληθυσμών το 1924 εγκαταστάθηκαν Έλληνες πρόσφυγες από την περιοχή Προύσας της Μικράς Ασίας, από το χωριό Μισόπολη.
Μπορείτε να επισκεφθείτε τον Ι. Ν. Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου, τον παλιό γκιοπτσέ (πηγάδι) κοντά στην πλατεία και τα καταστήματα εστίασης του χωριού. Επίσης μπορείτε να επισκεφθείτε σε κοντινή απόσταση το εξωκλήσι του Αγίου Γεωργίου. Στο Φανό δραστηριοποιείται Πολιτιστικός Σύλλογος.
Γεωργική παραγωγή: σιτάρι, αμπέλια, ξερά μπιζέλια, τριφύλλι, κερασιές, προϊόντα μελισσοκομίας, οινοποιεία κλπ. Ενδιαφέροντα: κυνήγι, ορεινή πεζοπορία.
Διαδρομές πεζοπορίας: 1) Φανός - εξωκλήσι του Αγίου Γεωργίου - Χαμηλό (δασικός δρόμος), 2) Φανός - ύψωμα "412" - εξωκλήσι Προφήτου Ηλία, 3) Φανός - επαρχιακή οδός Φανός-Σκρά - Γαλλικό μνημείο - Τσάγκα.
.jpg)
Το χωριό Πλάγια όπως φαίνεται από τις πλαγιές του υψώματος "412". Φωτογραφία: Θεόδωρος Π. Μποράκης.
Το χωριό Φανός όπως φαίνεται από τις πλαγιές του υψώματος "412". Φωτογραφία: Θεόδωρος Π. Μποράκης (2023).
