Τὸ ὕψωμα Σεμὲν ντὲ φὲρ σὲ λήψη ἀπὸ βόρεια. (2020) Ἀρχεῖο τοῦ Θεόδωρου Π. Μποράκη.
Εισαγωγή - Η διατήρηση της ουδέτερης στάσης της Ελλάδας κατά
τον Α΄ Π. Π. επηρεάστηκε από τη δράση των δυνάμεων της Αντάντ κατά των
Κεντρικών Δυνάμεων στο Μακεδονικό Μέτωπο (απόβαση γαλλικών και βρεττανικών στρατευμάτων στη
Θεσσαλονίκη το 1915) και από τη κατάληψη της ελληνικής επικράτειας, ανατολικά
του ποταμού Στρυμόνα, από τον βουλγαρικό στρατό που ήδη υπήρξε σύμμαχος των
Κεντρικών Δυνάμεων (Γερμανία, Αυστροουγγαρία, Τουρκία) (1916).
Η βουλγαρική κατάληψη ελληνικών εδαφών, η εγκληματική
δράση του βουλγαρικού στρατού σε βάρος των Ελλήνων κατοίκων, η αδράνεια της κυβέρνησης
του Στέφανου Σκουλούδη έναντι όλων αυτών αλλά και η επιβολή στρατιωτικού νόμου από τον γαλλικό στρατό στη Θεσσαλονίκη ήταν που έφεραν στο αποκορύφωμά του τον
Εθνικό Διχασμό μεταξύ του βασιλιά Κωνσταντίνου και του Ελευθέριου Βενιζέλου. Αποτέλεσμα
των αφόρητων επιρροών των αντιμαχόμενων (Αντάντ και Κεντρικών Δυνάμεων) που
ασκούνταν στο ελληνικό πολιτικό παρασκήνιο, ήταν να αντιδράσει ο Ελευθέριος
Βενιζέλος στην ελληνική ουδετερότητα με στρατιωτικό κίνημα και να προκύψουν οι δυο
ελληνικές κυβερνήσεις (των Αθηνών με υπηρεσιακό πρωθυπουργό τον Σπυρίδωνα
Λάμπρου και της Θεσσαλονίκης με πρωθυπουργό τον Ελευθέριο Βενιζέλο) τον Σεπτέμβριο
του 1916 αλλά και να εξοριστεί ο βασιλιάς Κωνσταντίνος το καλοκαίρι του 1917, υπό
την απειλή επέμβασης των δυνάμεων της Αντάντ στην Αθήνα, δυνάμεων που επιδίωκαν και
πέτυχαν να τοποθετήσουν βασιλιά τον Αλέξανδρο και πρωθυπουργό τον Ελευθέριο
Βενιζέλο. Η κυβέρνηση Βενιζέλου
έθεσε τη χώρα σε στρατιωτικό νόμο και κήρυξε επίσημα τον πόλεμο στις Κεντρικές
Δυνάμεις.
Όπως αναφέρθηκε παραπάνω, η κυβέρνηση Εθνικής Αμύνης (της Θεσσαλονίκης) με
πρωθυπουργό τον Ελ. Βενιζέλο που είχε τη υποστήριξη της Αντάντ, εγκατέλειψε την
αυστηρή ουδετερότητα κι έλαβε μέρος στον πόλεμο, στο πλευρό των Γάλλων με 3
Ταξιαρχίες Πεζικού. Την άνοιξη του 1917, στα βόρεια σύνορα της χώρας διεξήχθησαν
σημαντικές μάχες των Ελλήνων και των Γάλλων κατά των Βουλγάρων και των Γερμανών
(μάχες Σεμέν ντε Φερ, Ραβινέ κλπ). Την ίδια στιγμή η Κυβέρνηση των Αθηνών κι ο
βασιλιάς Κωνσταντίνος δεχόταν πιέσεις από την Αντάντ για αφοπλισμό του στρατού
στον ελληνικό νότο, και είχε ήδη γράψει στο ιστορικό της τα «Νοεμβριανά» του
1916 με τον ναυτικό αποκλεισμό της Αθήνας και του Πειραιά από τον Αγγλο-γαλλικό
στόλο και την μάχη των Αθηνών όπως έμεινε στην ιστορία η αιματηρή αντίδραση του
Συνδέσμου των Επιστράτων στην επιβολή του αφοπλισμού και την παρουσία Αγγλο-γάλλων
εισβολέων στους δρόμους της Αθήνας.
Ἡ μάχη τοῦ Σεμὲν ντὲ φὲρ - «Τὸ ὕψωμα Σεμὲν ντὲ φὲρ (Chemin de fer) βρίσκεται τρία χιλιόμετρα νοτίως τοῦ σιδηροδρομικοῦ σταθμοῦ Εἰδομένης καὶ 1.200 μέτρα βόρεια τοῦ χωριοῦ Δογάνη (Σλόπ), εἶχε ὀχυρωθεῖ ἀπὸ τοὺς Βούλγαρους κι ἀποτελοῦσε ἰσχυρὸ σημεῖο στήριξης. Κατὰ τοῦ Σεμὲν ντὲ φὲρ ἐπιτέθηκε τὸ 3ο Τάγμα τοῦ 1ου Συντάγματος Σερρῶν μὲ ἐπικεφαλῆς τὸν Λοχαγὸ Γεώργιο Κονδύλη. Ἡ ἐξόρμηση πραγματοποιήθηκε στὶς 22 Ἀπριλίου 1917 στὶς 8 τὸ βράδυ καὶ μέσα σὲ δέκα λεπτὰ τὸ Τάγμα τοῦ Κονδύλη κατέλαβε τὸν λόφο μὲ πρωτοπόρα τὴ διμοιρία τοῦ Ἀνθ/γοῦ Εὐστάθιου Δογάνη. Οἱ Βούλγαροι ἐπιχείρησαν ἀντεπιθέσεις μέχρι τὶς πρωινὲς ὧρες ἀλλὰ ἡ διμοιρία, παρὰ τὶς μεγάλες ἀπώλειες, διατήρησε τὸν λόφο ὑπὸ τὸν ἔλεγχό της. Ὁ Ἀνθ/γὸς Εὐστάθιος Δογάνης ἔπεσε μαχόμενος μαζὶ μὲ 16 στρατιῶτες του ἐνῶ οἱ τραυματίες ἦταν 3 Ἀξιωματικοί καὶ 50 ὁπλίτες.» Μετὰ τὸν ἡρωικὸ θάνατό του, ὁ αἱματοβαμμένος λόφος Σεμὲν ντὲ φὲρ ὁνομάστηκε σὲ λόφο Ἀνθ/γοῦ Δογάνη καὶ μὲ τὴν ὀνομασία αὐτὴ ἀναφέρεται πιὰ στὴ στρατιωτικὴ ἱστορία ἐνῶ τὸ ὄνομά του (Δογάνης) πῆρε καὶ τὸ χωριὸ Σλὸπ ποὺ βρίσκεται πλησίον τοῦ λόφου.
Τὸ ὕψωμα Σεμὲν ντὲ φὲρ σὲ λήψη ἀπὸ βορειοανατολικά. (2020) Ἀρχεῖο Θεόδωρου Π. Μποράκη.
Τὸ Καρασινὰν στὶς μάχες Ραβινὲ καὶ Σεμὲν ντὲ φὲρ (1η Μαΐου
1917) - Στὰ τέλη Ἀπριλίου
1917, τὸ χωριὸ πλαισιώθηκε ἀπὸ δυνάμεις τοῦ ἑλληνικοῦ στρατοῦ ποὺ λάμβαναν
θέσεις λίγο πρὶν τὶς μάχες γιὰ τὴν κατάληψη τῶν ὑψωμάτων Ραβινὲ καὶ Σεμὲν ντὲ
φέρ, ποὺ τὰ κατεῖχαν βουγλαρικὲς δυνάμεις. Ἀνατολικὰ τοῦ Καρασινᾶν (Πλάγια) μὲ
μέτωπο τὸ χωριὸ Σλὸπ (Δογάνης) καὶ τὸ ὕψωμα Σεμὲν ντὲ φὲρ εἶχαν τοποθετηθεῖ
δυνάμεις ὑπὸ τὸν Λοχαγὸ Γεώργιο Κονδύλη. Δυτικὰ τοῦ Καρασινᾶν, μεταξὺ τῶν χωριῶν
Καρασινᾶν (Πλάγια) καὶ Μαγιαδᾶγ (Φανός), μὲ μέτωπο τὸ ὕψωμα Ραβινὲ εἶχαν
τοποθετηθεῖ δυνάμεις ὑπὸ τὸν Ἀντισυνταγματάρχη Νικόλαο Ζαφειρίου. Βόρεια τοῦ
Καρασινᾶν, στὴν περιοχὴ τοῦ οἰκισμοῦ Μπαρακλῆ Μαχαλᾶ καὶ τὸ ὕψωμα Ραβινὲ εἶχαν
τοποθετηθεῖ δυνάμεις ὑπὸ τὸν Ταγματάρχη Βασίλειο Παπακώστα. Βορειοδυτικὰ τοῦ
Καρασινᾶν, μὲ μέτωπο τὸν οἰκισμὸ Χατζὴ Μπαρὴ Μαχαλὰ καὶ τὸ ὕψωμα Ραβινὲ εἶχαν
τοποθετηθεῖ δυνάμεις ὑπὸ τὸν Λοχαγὸ Γρηγόριο Γουλιανό. Ἡ μάχη τελείωσε νικηφόρα
γιὰ τὶς δυνάμεις τῶν Ἑλληνο-γάλλων, μὲ κατάληψη τῶν ὑψωμάτων.
Πηγὴ σχεδιαγράμματος καὶ πληροφοριῶν σχετικὰ μὲ τὴ μάχη: τὸ βιβλίο ΠΡΩΤΟΣ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ (Μάχες: Σεμὲν ντὲ Φὲρ - Ραβινὲ - Σκρὰ ντὶ Λεγκὲν - Δοϊράνης - Διασπάσεως Μακεδονικοῦ Μετώπου) - Γεώργιος Θ. Βαρδάκας - Σεπτέμβριος 2018 - Κιλκίς.
Διαβάστε τὸ ἀφιέρωμα στὸν Ἀνθυπολοχαγὸ Εὐστάθιο Δογάνη:
Ἀπὸ τὴν ἐκδήλωση τοῦ Δήμου Παιονίας τὸ 2021 στὰ ἐγκαίνια τῆς ἀναμνηστικῆς πλάκας γιὰ τὸν ἥρωα Εὐστάθιο Δογάνη, στὴ διαδρομὴ Πλαγίων - Εἰδομένης, στὴ βρύση, στὴ συμβολὴ πρὸς τὸ χωριὸ Δογάνης. Εἰκονίζονται ο Δήμαρχος κ. Κωνσταντῖνος Σιωνίδης καὶ ὁ ἐμπνευστὴς τοῦ ἔργου κ. Νικόλαος Σιάνας.
Το μνημείο που αφιερώθηκε στον Ανθυπολοχαγό Ευστάθιο Δογάνη. Φωτογραφία: Χρήστος Δραγανίδης.
Τὸ φυλλάδιο τοῦ Δήμου Παιονίας ποὺ κυκλοφόρησε τὸ 2021 γιὰ τὴν ἐκδήλωση, μὲ στοιχεῖα ἀπὸ τὴν ἱστοσελίδα τοῦ χωριοῦ μας (Στὰ Πλάγια Παιονίας).
Ο οικισμός Δογάνης: Η παλιά του ονομασία ήταν Σλώπνιτσα ή Σλοπ. Την σημερινή ονομασία του την έλαβε προς τιμή του Ανθυπολοχαγού Δογάνη, ήρωα των μαχών στην περιοχή κατά τον Απρίλιο 1917. Τον οικισμό αποτελούν πλέον μερικές δεκάδες κατοίκων και υπάγεται διοικητικά στο χωριό Ειδομένη του Δήμου Παιονίας στον Νομό Κιλκίς. Από το αρχείο διοικητικών μεταβολών του οικισμού Δογάνης προκύπτουν τα παρακάτω: α) 14/4/1919 προσάρτηση στην Κοινότητα Σεχόβου, β) 14/5/1928 μετονομάζεται από Σλώπνιτσα σε Δογάνη.
Ιστορικά στιγμιότυπα - Κατά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο (Μάρτιος 1916) ο οικισμός καταλήφθηκε από τα Γερμανο-βουλγαρικά στρατεύματα και ο πληθυσμός του (αμιγώς Χριστιανοί) εξαναγκάστηκε να μετακινηθεί σε βουλγαρικά εδάφη. Απελευθερώθηκε από τον ελληνικό στρατό κατά τις μάχες του Απριλίου 1917. Με την ανταλλαγή των πληθυσμών του 1923 εγκαταστάθηκαν στον οικισμό μαζί με τους ντόπιους, Έλληνες πρόσφυγες από την Ανατολική Θράκη.
Στον Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο, το διάστημα από 17 έως 19 Ιανουαρίου 1944, κατά την εισβολή του στην παραμεθόρια ζώνη της Παιονίας, ο βουλγαρικός στρατός πυρπόλησε σπίτια του οικισμού και δολοφόνησε τους κατοίκους Γεώργιο Ζήση, Αθανάσιο
Μποδοσάκη ή Τριάρη, Αθανάσιο Φερτάκη και Ιωάννη Ζαφειρίου.
Αξιοθέατα - Ο ταξιδιώτης μπορεί να επισκεφθεί τον Ι. Ν. Αγίου Δημητρίου και το εξωκλήσι της Ζωοδόχου Πηγής. Αξιοθέατα αποτελούν οι περιοχές: "Πλατάνια" και "Βρύση Δογάνη" στη συμβολή του δρόμου για τον οικισμό, σ’ εκείνο σημείο υπάρχει και η αναθηματική πλακέτα προς τιμή του Ανθυπολοχαγού Ευστάθιου Δογάνη που έπεσε μαχόμενος την περίοδο του Ά Π.Π. κατά των Βουλγάρων την 22/4/1917 στο ιστορικό ύψωμα Δογάνης -στη μάχη του Σεμέν ντε φερ. Το ύψωμα διακρίνεται δεξιά του δρόμου στη διαδρομή Δογάνη - Ειδομένης, ακριβώς στη διακλάδωση με το δρόμο που οδηγεί προς την Εθνική οδό. Σε απόσταση περίπου 1.500 μ. από τον οικισμό υπάρχει πρόσβαση στην όχθη του Αξιού ποταμού (ψάρεμα). Η περιοχή προσφέρεται για αφετηρία ειδικής διαδρομής πεζοπορίας Δογάνη - Αξιούπολης μέσω των «
Στενών της Τσιγγάνας» παράλληλα με τις όχθες του Αξιού ποταμού (δασική περιοχή χωρίς πρόσβαση σε οχήματα).
Ενδιαφέροντα: ψάρεμα, ορεινή πεζοπορία, ορειβασία, περιήγηση στα πολυβολεία του Α' και Β' Π.Π.
Σημείωση: Τα κείμενα με μπλε χρωματισμό δεν περιλαμβάνονται στην ύλη του βιβλίου αλλά προέκυψαν από μεταγενέστερες έρευνες.
