Τα Πλάγια (Καρασινάν) από την εγκατάσταση των προσφύγων το 1924 μέχρι το 1939 [Από το βιβλίο "Κοινότης Πλαγίων -Εν Παιονία Κιλκίς" (2022) του Θεόδωρου Π. Μποράκη]

Ἔρευνα - παρουσίαση: Θεόδωρος Π. Μποράκης 

Τὰ Πλάγια ἀπὸ τὴν ἐγκατάσταση τῶν προσφύγων τὸ 1924 μέχρι τὸ 1939

Ὅπως παρουσιάστηκε παραπάνω, ἡ ἐγκατάσταση τῶν 190 ἑλληνικῶν οἰκογενειῶν προσφύγων στὸ Καρασινὰν ὁλοκληρώθηκε τὸ 1924. Ἀπὸ τὸ σύνολο τῶν καταγεγραμμένων οἰκογενειῶν ποὺ ἐγκαταστάθηκαν στὸ Καρασινὰν οἱ περισσότερες κατάγονταν ἀπὸ τὸ Μπογάζκιοϊ τῆς περιοχῆς Δέρκων τῆς Κωνσταντινούπολης, ἀπὸ τὴν Ἀρτάκη τῆς περιοχῆς Κυζίκου τῆς Μικρᾶς Ἀσίας, ἀπὸ τὸ Ἀρναούτκιοϊ τῆς περιοχῆς Δέρκων τῆς Κωνσταντινούπολης κι ἀπὸ τὴ Μεσαίπολη τῆς περιοχῆς Προύσας τῆς Μικρᾶς Ἀσίας. Τὸ χωριὸ μετονομάστηκε ἀπὸ Καρασινὰν σὲ Πλάγια στὶς 8 Αὐγούστου 1928.[1]

Οἱ πρῶτοι κάτοικοι τοῦ χωριοῦ, μὲ πενιχρὰ μέσα, ἀσχολήθηκαν μὲ τὴ γεωργία, μὲ τὴ σηροτροφία (μεταξοσκώληκες), τὴν παρασκευὴ κάρβουνου, τὸ ἐμπόριο καυσόξυλων καὶ τὴν κτηνοτροφία. Στὶς ἀλησμόνητες πατρίδες τους, παράλληλα μὲ τὴ γεωργία ἀσχολοῦνταν μὲ τὴν κτηνοτροφία καὶ μὲ τὸ ἐμπόριο κάρβουνου τὸ ὁποῖο διοχέτευαν στὴν ἀγορὰ τῆς Κωνσταντινούπολης.

Ἡ ποικιλία τῶν σταφυλιῶν «τσάμπουρνο», ἀρχικὰ ἐφαρμόστηκε στὴν περιοχὴ τὴν ἐποχὴ τοῦ Γαλλικοῦ Μετώπου, ἀπὸ Γάλλους στρατιωτικούς, ὡς ἕνα ἀπὸ τὰ ὑβρίδια ποὺ δοκίμαζαν οἱ Γάλλοι ἀμπελουργοὶ σὲ ὑποβαθμισμένα χώματα.[2]

Τὰ χρόνια ἀπὸ τὴν ἐγκατάσταση τῶν χωριανῶν στὰ Πλάγια μέχρι καὶ τὸ τέλος τῆς δικτατορίας τοῦ Ἰωάννη Μεταξᾶ, ἀποτέλεσαν μιὰ ἐποχὴ φτώχειας ἀλλὰ παράλληλα κι ἀνασυγκρότησης τῆς τοπικῆς κοινωνίας ποὺ προσπαθοῦσε νὰ προσαρμοστεῖ στὰ νέα δεδομένα καὶ νὰ πορευτεῖ ἀνάλογα μὲ τὶς περιστάσεις ποὺ δημιουργοῦνταν στὴν ἑλληνικὴ ἐπικράτεια.

---

[1] Φ.Ε.Κ. 156Α - 8 Αὐγούστου 1928.

[2] Φωτεινὴ Καραλίδου, «Κοινωνικὲς σχέσεις, Ταυτότητες καὶ Τοπικὴ Αὐτοδιοίκηση στὸν Δῆμο Ἀξιούπολης καὶ στὸν Δῆμο Χέρσου τοῦ Νομοῦ Κιλκίς», διδακτορικὴ διατριβὴ, Θεσσαλονίκη, 2007. 

Ἐφημερίδα Μακεδονία τῆς 29 Μαΐου 1927, τὸ δημοσίευμα ἀφορᾶ τὴν καταπολέμηση τῶν σμηνῶν ἀκρίδων ποὺ δημιουργοῦσαν προβλήματα στὶς καλλιέργειες τοῦ χωριοῦ.

Τὰ Πλάγια (Καρασινὰν) μέσα ἀπὸ δημοσιεύματα - Μέσα ἀπὸ τὸν Τύπο τῆς ἐποχῆς καταγράφονται πτυχὲς τῆς ζωῆς τοῦ χωριοῦ τὴ δύσκολη περίοδο τῆς προσαρμογῆς. Τέτοια ἄρθρα τῆς ἐφημερίδας «Μακεδονία» παρουσιάζονται παρακάτω αὐτούσια:

Σὲ ἄρθρο τῆς ἐφημερίδας «Μακεδονία»[1] τοῦ 1926 μὲ τίτλο «Καθορισμὸς τῶν ἐκλογικῶν τμημάτων ὅλου τοῦ Νομοῦ Θεσσαλονίκης», καθορίζεται ὁ τόπος ψηφοφορίας τῶν  κατοίκων τοῦ Καρασινᾶν στὶς ἐπερχόμενες βουλευτικὲς ἐκλογές: «Ἐν τῷ ἐκλογικῷ τμήματι Μαγιαδὰγ ψηφοφορήσωσιν οἱ ἐκλογεῖς τῶν κοινοτήτων Μαγιαδᾶγ  καὶ  Καρασινᾶν  καὶ  τῶν  εἰς  ταύτας  ὑπαγομένων  συνοικισμῶν Λουμνίτσης, Κούπας καὶ Δρέβενον. Τόπον ψηφοφορίας τοῦ τμήματος τούτου ὁρίζομεν τὸ τέμενος Μαγιαδάγ».

Μετὰ τὴν ἐγκατάσταση τῶν Ἑλλήνων προσφύγων στὸ Καρασινάν, χρειάστηκε νὰ περάσουν ἀρκετὰ χρόνια ὥστε νὰ γίνει ἡ ἀπαραίτητη προσαρμογή τους καὶ νὰ ἀποφεύγονται οἱ προστριβὲς μὲ τὰ γειτονικὰ χωριά, προστριβὲς ποὺ ξεσποῦσαν κατὰ κύριο λόγο ἀπὸ τὴ διανομὴ κι ἐκμετάλλευση τῶν χωραφιῶν.

Στὴν ἐφημερίδα «Μακεδονία» τοῦ 1927 ἐμφανίστηκε δημοσίευμα γιὰ τὴν κατάσταση ποὺ ἐπικρατοῦσε στὸν κάμπο: «Χωρισμὸς συνόρων - Οἱ πρόσφυγες Εἰδομένης (Σεχόβου) δι’ ἀναφορᾶς των πρὸς τὴν Γ.Δ.Ε.Μ. ζητοῦν χωρισμὸν τῶν συνόρων τοῦ συνοικισμοῦ των ἀπὸ τῆς περιφερείας Καρασινᾶν πρὸς ἀποφυγὴν προστριβῶν».[2]

Τὸ ἔτος 1927 ἐμφανίστηκαν στὴν περιοχὴ σμήνη ἀκρίδων ποὺ κατέστρεφαν τὰ σπαρτά. Σὲ δημοσίευμα τῆς ἐφημερίδας «Μακεδονία» τοῦ 1927[3] περιγράφεται ἡ προσπάθεια ἀντιμετώπισης τοῦ προβλήματος ἀπὸ τοὺς κατοίκους τῆς περιοχῆς. Στὸ ἄρθρο μὲ τίτλο «Καταπολέμησης τῆς ἀκρίδος ἐν Βοεμίτσῃ», ποὺ συνοδεύεται καὶ ἀπὸ φωτογραφία τῶν κατοίκων τοῦ Καρασινᾶν ἐν δράσει, γίνεται ἰδιαίτερη μνεία στὸν πρόεδρο τοῦ Καρασινᾶν, Γ. Τσαμπετζὴ μὲ οἰκογενειακὲς ρίζες ἀπὸ τοὺς Ἐπιβάτες τῆς Ανατολικῆς Θράκης ἀλλὰ καὶ στοὺς Καρασινιῶτες, Πατσατζῆ καὶ Μαυροβουνιώτη, μὲ οἰκογενειακὲς ρίζες ἀμφότερων ἀπὸ τὸ Μπογάζκιοϊ τῆς ἐπαρχίας Δέρκων: «Ἀπὸ τῆς 1^ης Μαΐου ὁπότε ἐνεφανίσθησαν καὶ πάλιν αἱ ἀκρίδες εἰς τοὺς προσφυγικοὺς συνοικισμοὺς Καρασινάν, Μαγιαδὰγ καὶ Ἀλτσάκ, διεξάγεται ἄγριος καὶ ἐξοντωτικὸς ἐναντίον τῆς μάστιγος ταύτης πόλεμος ὑπὸ τὴν ἄμμεσον ἐπίβλεψιν τοῦ Ἐπιμελητοῦ τοῦ Γ.Γ.Ε.Β. κ. Λουκῆ. Ἐκ τῶν πέντε συσταθέντων συνεργείων δύο ἐργάζονται εἰς Μαγιαδάγ, δύο εἰς Καρασινὰν καὶ ἔτερον εἰς Ἀλτσάκ. Ἡ καταπολέμησις ἐνεργεῖται διὰ πετρελαίου καὶ νάφθης, χρησιμοποιουμένων καταβρεκτήρων, ψεκαστήρων καὶ φλογοβόλων μηχανημάτων (ὡς δεικνύει ἡ παρατεθεμένη εἰκών, ληφθεῖσα ἐπὶ τόπου). Μέχρι τοῦδε ἔχουσι καταναλωθεῖ 404 δοχεῖα πετρελαίου καὶ νάφθης καὶ εἰργάσθησαν 388 ἄτομα τῶν δύο συνοικισμῶν. Θὰ ἦτο παράλειψις καθήκοντος ἂν δὲν μνημονεύσωμεν ἐνταύθα τὴν δραστηριότητα καὶ προθυμίαν τοῦ Προέδρου τῆς Κοινότητος Καρασινᾶν κ. Β. Τσαμπατζῆ ὅστις κατὰ πολὺ συντελεῖ εἰς τὴν ταχείαν ἀποπεράτωσιν τῆς καταστροφῆς τῆς ἀκριδοπλήκτου περιφερείας τῆς ἧς προΐσταται κοινότητος ὡς καὶ τῶν ἀρχιεργατῶν Πατσατζῆ καὶ Μαυροβουνιώτου». [Ἐ. Σταυρίδης]

Ἡ ἐμφάνιση ἀκρίδας δὲν εἶχε ἀπασχολήσει τοὺς κατοίκους τῆς περιοχῆς γιὰ πρώτη φορὰ τὸ 1929. Σὲ δημοσίευμα τῆς ἐφημερίδας «Μακεδονία»[4] τοῦ 1920, γίνεται ἀναφορὰ ἐμφάνισης ἀκρίδων στὴν περιοχὴ Μαγιαδὰγ (Φανὸς) καὶ καταγράφεται ἡ ἔκκληση τῶν κατοίκων γιὰ ἀποστολὴ πετρελαίου.  

---

[1] Ἐφημερίδα «Μακεδονία» τῆς 18^ης Ὀκτωβρίου 1926.

[2] Ἐφημερίδα «Μακεδονία» τῆς 5^ης Μαΐου 1927.

[3] Ἐφημερίδα «Μακεδονία» τῆς 29^ης Μαΐου 1927.

[4] Ἐφημερίδα «Μακεδονία» τῆς 2^ας Ἰουνίου 1920.

Ἐφημερίδα Μακεδονία τῆς 11 Νοεμβρίου 1927.

Σὲ δημοσίευμα τῆς ἐφημερίδας «Μακεδονία»[1] τοῦ 1927, σχετικὰ μὲ τὴ χορήγηση δανείου σε κτηνοτρόφους τοῦ χωριοῦ, ἀναφέρεται ὅτι: «Ἡ ὁμὰς Θρακῶν συνοικισμοῦ Καρασινᾶν ἐξουσιοδότησε τοὺς Γ. Τζαμπατζὴν καὶ Χρ. Μαυροβουνιώτην ὅπως εἰσπράξουν ἐκ τοῦ ταμείου Βοεμίτσης (Ἀξιουπόλεως) 150.000 δραχμὰς καὶ διανείμωσιν ταύτας ὡς κτηνοτροφικὸν δάνειον εἰς τοὺς πρόσφυγας τῆς ἐν λόγῳ περιφερείας».

Δημοσίευμα τῆς ἐφημερίδας «Μακεδονία»[2] τοῦ 1927, περιγράφει τὴν κρίσιμη κατάσταση στὴν περιοχή: «Ἀπὸ τὴ Γουμένισσαν - Οἱ παραμεθόριοι - Αἱ δοκιμασίαι των: […] τὴν 1ην Αὐγούστου, περιῆλθον τοὺς παραμεθορίους συνοικισμοὺς ἔναντι τῆς Γευγελῆς: Μαγιαδάγ, Καρασινάν, Σλόπ, Ἀλτσὰκ καὶ Σέχοβον. Αἱ ἐντυπώσεις μου δὲ ὑπῆρξαν ἀπογοητευτικαὶ ἐκ τῆς ἐπελθούσης, τρομερᾶς καταστροφῆς ὅλων τῶν εἰδῶν τῶν καλλιεργειῶν των λόγω τῆς ἐξακολουθούσης εἰσέτι ἀνομβρίας ἀφ’ ἑνός, ἀφ’ ἐτέρου δὲ ἐκ τῆς ἐφετεινῆς ἀποτυχίας τῆς συροτροφίας καὶ τῶν χαμηλῶν τιμῶν εἰς ἂς ἐπώλησαν τὰ κουκούλια των. Ἐξαιρέσει τοῦ Σεχόβου ποὺ ἦτο ἐπιτυχὴς ἡ σιτοπαραγωγὴ ὅλοι οἱ ἄλλοι προαναφερθέντες συνοικισμοὶ ὑπέστησαν καταστροφὴν ἀνωτέραν πάσης περιγραφῆς. Τὰ κουκούλια των ἀπέδοσαν κατὰ κυτίον 5 - 10 ὀκάδας μὲ τιμὴν πωλήσεως 60-63 δρχ. κατ’ ὀκᾶν. Ἀπὸ τὰ σιτηρά των οὔτε τὸν σπόρον δὲν συναπεκόμισαν. Ὅλαι αἱ ὀψιμοκαλλιέργειαι κατεστραμμέναι. Αἱ ἄμπελοί των κατεστραμμέναι ἐκ τῆς φυλλο-ξήρας καὶ τῆς ἀνομβρίας. Γενικῶς δὲ εἶναι τοιαύτη καταστροφὴ σὰν νὰ ἐπέρασεν ἐκεῖθεν ὁ δαίμων τῆς κολάσεως…».

Τὸν Τύπο τῆς ἐποχῆς ἀπασχόλησε μιὰ δολοφονία στὸ Καρασινὰν τὸ 1927. Στὴν ἐφημερίδα «Μακεδονία»[3] δημοσιεύεται ἡ εἴδηση: «Θανάσιμος τραυματισμὸς - Προχθὲς τὸ ἐσπέρας ἐν Καρασινάν, ὁ Χρῆστος Λιαπούδης ἐνεδρεύων ἔξωθι τοῦ χωρίου του, ἐτραυμάτισεν θανασίμως διὰ μαχαίρας τὸν συγχωριανόν του Θεόδωρον Κατόγλουν. Ὁ δράστης μετὰ τὴν πράξιν του, ἐξιφανίσθη.»

Στὸ ἴδιο φύλλο τῆς ἐφημερίδας γίνεται ἀναφορὰ σὲ κάποια θανατηφόρα ἐπιδημία ποὺ ἔπληξε τὸ χωριό, ἐπιδημία ποὺ συνδέονταν μὲ τὶς ἄθλιες συνθήκες ὑγιεινῆς ποὺ ἐπικρατοῦσαν στὸ χωριὸ λόγω φτώχειας καὶ ἔλλειψης ἰατροφαρμακευτικῆς φροντίδας τοῦ πληθυσμοῦ: «Θανατηφόρος ἐπιδημία - Εἰς Καρασινὰν ἀπὸ τῆς 23 Ὀκτωβρίου ἐνέσκυψεν ἄγνωστος ἐπιδημικὴ θανατηφόρος ἀσθένεια. Μέχρι σήμερον (11 Νοεμβρίου) ἐσημειώθησαν 5 θανατηφόρα κρούσματα. Εὐτυχῶς ἡ νόσος βρίσκεται ἐν ὑφέσει».

---

[1] Ἐφημερίδα «Μακεδονία» τῆς 11^ης Ἰουνίου 1927.

[2] Ἐφημερίδα «Μακεδονία» τῆς 10^ης Αὐγούστου 1927.

[3] Ἐφημερίδα «Μακεδονία» τῆς 11^ης Νοεμβρίου 1927.

Ἐφημερίδα Μακεδονία τῆς 25 Ιουνίου 1929.

Κατὰ τὰ πρῶτα χρόνια ἐγκατάστασης τῶν Ἑλλήνων προσφύγων στὴν ἑλληνικὴ ἐπικράτεια, ἦταν συνηθισμένες οἱ μετεγκαταστάσεις οἰκογενειῶν ἀπὸ τὴν περιοχὴ ἐγκατάστασής τους σὲ ἄλλη. Τὴν τύχη τοῦ αἰτήματος γιὰ τὴ μετακίνηση οἰκογενειῶν μεταξὺ τῶν χωριῶν Πλαγίων (Καρασινὰν) καὶ Ἅγ. Πέτρος (Πέτροβο) κατέγραψε στὸν Τύπο τῆς ἐποχῆς τὸ παρακάτω δημοσίευμα τῆς ἐφημερίδας «Μακεδονία» τοῦ 1927,[1] στὴν ἑνότητα «Προσφυγικὴ ζωή»: «Ἡ Γ.Δ.Ε.Μ. δὶ ἐγγράφου της πρὸς τὸ προσφυγικὸν γραφεῖον Βοεμίτσης γνωρίζει ὅτι ἐνέκρινε τὴν μετακίνησιν 40 οἰκογενειῶν Καρασινὰν καὶ Πετρόβου».

Οἰκονομικῆς φύσεως εἶναι τὸ παρακάτω δημοσίευμα τῆς ἐφημερίδας «Μακεδονία»[2] τοῦ 1928, μὲ τίτλο «Θεραπεία ἀναγκῶν τῶν συνοικισμῶν»: «Διετάχθη τὸ Γραφεῖον Ἀξιουπόλεως νὰ γνωρίσει ἐπειγόντως τίνα ποσὰ διατέθεισαν συνολικῶς κατὰ Συνοικισμὸν δι’ ἐφοδιασμὸν τῶν προσφύγων τῶν συνοικισμῶν Μαγιαδᾶγ, Καρασινᾶν, Σέχοβον, Δρέβενον, Ματσίκοβον, Σλὸπ καὶ Ἀλτσᾶκ καὶ τίνα ποσὰ δέον νὰ διατεθώσιν ἀκόμη πρὸς θεραπείαν τῶν ἀναγκῶν των».

Σὲ δημοσίευμα στὴν ἐφημερίδα «Μακεδονία» τοῦ 1929, μὲ τίτλο «Οἱ παραμεθόριοι» περιγράφεται ἡ «ὑλικὴ βοήθεια» ποὺ δόθηκε πρὸς τοὺς κατοίκους: «Ἐπιτροπὴ τῶν συνόρων Καρασινᾶν, Σεχόβου [….] τὴν θλιβερὰν κατάστασιν τῶν ἐκεῖ κατοίκων, διὰ τοὺς ὁποίους τὸ ἄπαντον τῆς διανομῆς ὑπῆρξαν ὀλίγαι δεκάδες χάρτου καὶ μισὴ ὀκὰ σταφίδα εἰς κάθε ἄτομον. Ἡ ἐπιτροπὴ ἐπεκαλέσθη τὴν συναντήληψιν τῆς Κυβερνήσεως καὶ ἐζήτησεν οἰκονομικὴν ἐνίσχυσιν».[3]

Ἕνας ἀκόμη θάνατος κατοίκου τοῦ Καρασινᾶν καταγράφεται στὴν ἐφημερίδα «Μακεδονία» τοῦ 1929,[4] σὲ δημοσίευμα μὲ τίτλο «Ποῖος ὁ πνιγεῖς»: «Ἐλήφθη χθὲς ἀναφορὰ τοῦ ἀστυνομικοῦ Σταθμάρχου Ἀξιουπόλεως γνωστοποιοῦσα ὅτι τὸ ὑπὸ τοῦ λεμβούχου Γ. Σταύρου ἀνασυρθὲν προχθὲς πτῶμα ἐκ τοῦ Ἀξιοῦ ποταμοῦ ἀνῆκεν εἰς τὸν ἐκ Καρασινὰν καταγόμενον πρόσφυγα Βασ. Ζαραφάκην τὸν ὁποῖον ἀνεγνώρησεν καὶ ἡ μήτηρ του ἐπὶ τούτῳ ἐλθοῦσα ἐκ Καρασινάν. Ὁ Ζαραφάκης ὡς διεπιστώθη ἐκ τῶν διεξαχθεισῶν ἀνακρίσεων, ἐνῶ ἐκολύμβα εἰς τὸν Ἀξιὸν παρεσύρθη ὑπὸ τοῦ ρεύματος καὶ ἐπνίγη, ἀποκλείεται δὲ οἰαδήποτε ὑπόνοια περὶ ἐγκλήματος.»

---

[1] Ἐφημερίδα «Μακεδονία» τῆς 28^ης Νοεμβρίου 1927.

[2] Ἐφημερίδα «Μακεδονία» τῆς 28^ης Δεκεμβρίου 1928.

[3] Ἐφημερίδα «Μακεδονία» τῆς 9^ης Ἀπριλίου 1929.

[4] Ἐφημερίδα «Μακεδονία» τῆς 25^ης Ἰουνίου 1929.

Ἐφημερίδα Μακεδονία τῆς 6 Νοεμβρίου 1929. Ἡ φωτογραφία συνοδεύει ἄρθρο γιὰ τὴν περιοδεία πολιτευτῶν τοῦ Κόμματος τῶν Φιλελευθέρων κ.κ. Ἰασωνίδη καὶ Λεβαντὴ στὸ Καρασινάν.

Στὶς 28 Ὀκτωβρίου 1929, κάτοικοι τῶν χωριῶν Πλάγια, Φανός, Εἰδομένη, Δογάνη, Χαμηλὸ καὶ Πύλη εἶχαν συγκεντρωθεῖ στὸ σχολεῖο τῶν Πλαγίων γιὰ νὰ διαμαρτυρηθοῦν κατὰ τῆς ἀπόφασης τῆς «Ἐπιτροπῆς παραμεθορίων τῆς ἐποπτείας Ἀξιουπόλεως» ποὺ χορηγοῦσε στοὺς κατοίκους βοήθεια σὲ εἶδος καὶ ὄχι σὲ χρήματα, ὄπως ζητοῦσαν οἱ κάτοικοι τῆς περιοχῆς. Μετὰ τὴ λήξη τῆς συγκέντρωσης διαμαρτυρίας, ἀποστάλθηκαν τηλεγραφήματα:

Α) Πρὸς τὸν Πρόεδρο τῆς Κυβέρνησης Ἐλευθέριο Βενιζέλο ποὺ ὑπέγραφαν: ὁ πρόεδρος συλλόγου Φιλελευθέρων Γ. Τσαμπεζής, ὁ πρόεδρος τῆς Κοινότητας Πλαγίων Ἀνέστης Ἀνθάκης, ὁ πρόεδρος τῆς κοινότητας Φανοῦ Π. Τεκτονίδης κι ὁ πρόεδρος τῆς κοινότητας Εἰδομένης Ἐ. Χατζόπουλος.

Β) Πρὸς τὸν Ὑπουργὸ Γενικὸ Διοικητὴ Μακεδονίας, ποὺ ὑπέγραφαν ὁ πρόεδρος τῆς κοινότητας Πλαγίων Ἀν. Ἀνθάκης, ὁ πρόεδρος προσφύγων Πλαγίων Ἀ. Μπούρας, ὁ πρόεδρος τῆς κοινότητας Φανοῦ Π. Τεκτονίδης, ὁ πρόεδρος τῆς κοινότητας Εἰδομένης Ἐ. Χατζόπουλος, ὁ πρόεδρος προφύγων Εἰδομένης Τ. Μικρόπουλος, ὁ εἰδικὸς πάρεδρος τοῦ συνοικισμοῦ Δογάνη Χρ. Μπαρτζάκης, ὁ πρόεδρος προσφύγων Δογάνη Ἀθ. Μποτοζάκης, ὁ εἰδικὸς πάρεδρος τοῦ συνοικισμοῦ Πύλης Ἰ. Συμεωνίδης, ὁ πρόεδρος προσφύγων Πύλης Γεωργιάδης, ὁ εἰδικὸς πάρεδρος τοῦ συνοικισμοῦ Χαμηλοῦ Ἰ. Περτσινίδης κι ὁ πρόεδρος προσφύγων Χαμηλοῦ Χαρ. Σαχπαζίδης.[1]

Τὸ δημοσίευμα τῆς ἐφημερίδας ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ τῆς 29/10/1929.

Ἕνα μεγάλο πρόβλημα ποὺ ἀπασχολοῦσε τοὺς κατοίκους τοῦ χωριοῦ ἦταν τὸ ζήτημα τῶν περιοχῶν ποὺ θὰ ἀνάπτυσσαν τὶς καπνοκαλλιέργειές τους, ζήτημα ποὺ καθόριζε τὴν οἰκονομικὴ ζωὴ τῶν οἰκογενειῶν τοῦ τόπου. Σὲ δημοσίευμα τῆς ἐφημερίδας «Μακεδονία» τοῦ 1930[2] δημοσιεύεται ἡ ἀπόφαση γιὰ τὶς περιοχὲς ποὺ ἀπαγορεύεται ἡ καλλιέργεια καπνοῦ. Γιὰ τὰ χωριὰ Πλάγια, Εἰδομένη καὶ Δογάνη ἡ ἀπόφαση ὅριζε ὅτι ἡ καπνο-καλλιέργεια ἀπαγορευόταν νὰ πραγματοποιεῖται στὸν κάμπο τῆς Εἰδομένης.

Ἡ ἑλληνικὴ πολιτικὴ κατάσταση τῆς δεκαετίας τοῦ ’30 ποὺ ἐπηρέαζε καὶ τὴν κοινότητα τῶν Πλαγίων (κομματισμὸς τῶν κατοίκων καὶ πολιτικὴ δράση τῶν πολιτευτῶν), ἀποτυπώνεται σὲ ἄρθρα τῶν ἐφημερίδων τῆς ἐποχῆς.[3] Χαρακτηριστικὸ εἶναι τὸ ἄρθρο τῆς ἐφημερίδας «Μακεδονία» τοῦ 1931,[4] μὲ κύριους τίτλους «Συνεχίζεται ἡ περιοδεία βουλευτῶν εἰς τὴν ὕπαιθρον - Παντοῦ διαπιστοῦται τὸ φιλελεύθερον φρόνημα τῶν κατοίκων - Ἐνθουσιώδης ὑποδοχὴ τῶν βουλευτῶν καὶ γερουσιαστῶν Θεσσαλονίκης - Εἰς τοὺς παραμεθορίους συνοικισμοὺς Ἀξιουπόλεως, Εἰδομένης, εἰς τὸν Φανὸν καὶ τὴν ἀκραίαν κωμόπολιν Καρὰ - Σινάν». Καὶ ἀκολουθεῖ τὸ ἄρθρο:

«Εἰς τὸ Καρασινάν - Περὶ τὸ μεσονύκτιον τῆς χθὲς ἀφίκνοντο οἱ φιλελεύθεροι πολιτευταὶ κ.κ. Π. Λεβαντῆς, Γ. Ζαφειρόπουλος καὶ Π. Αὐγουστίδης. Παρὰ τὸ προκεχωρηκὸς τῆς ὥρας ὅλοι οἱ κάτοικοι ἦσαν συγκεντρωμένοι εἰς τὴν πλατείαν τοῦ χωρίου, ἐπευφημή-σαντες ἐκ νέου τὴν Κυβέρνησιν καὶ τοὺς πολιτευτάς, τοὺς ὁποίους ἀνερχομένους εἰς Μαγιαδὰγ προηγουμένως, ἐχαιρέτων κατὰ μῆκος τῆς ὁδοῦ ἐγκαρδίως τὰ γυναικόπαιδα κατ’ ἀντανάκλασιν τοῦ γενναίου φιλελευθέρου φρονήματος τῶν ἀρρένων κατοίκων τοῦ συνοριακοῦ τούτου συνοικισμοῦ. Πρὸς τοὺς συγκεντρωμένους πολίτας τοῦ Καρὰ - Σινὰν ὡμίλησεν ὁ βουλευτὴς κ. Λεβαντῆς, ὅστις μετὰ τοῦ ὑπουργοῦ κ. Ἰασωνίδου, τυγχάνει ἐπίτιμος δημότης τοῦ συνοικισμοῦ. Ὁ κ. Λεβαντῆς ἀνέπτυξε τὸ πρόγραμμα τῆς Κυβερνήσεως ὑπὸ τὰς ἐπευφημίας τῶν κατοίκων, οἵτινες παραμένουν μέχρι ἑνὸς ὁπαδοὶ τοῦ Κόμματος τῶν Φιλελευθέρων. Ἐν τέλει ἐγένετο μακρὰ σύσκεψις διὰ τὸ ζήτημα τῆς στεγάσεως, ἀνάλογος πρὸς τὴν λαβοῦσαν χώρα τοιαύτην καὶ εἰς τὸν Φανόν. Οἱ πολιτευταί μας διανυκτέρευσαν ἐνταύθα παραμείναντες καὶ καθ’ ὅλη τὴν ἡμέραν τῆς σήμερον, ἐπεδαψιλεύθησαν δὲ αὐτοὶς μύριαι περιποιήσεις ὑπὸ τῶν κατοίκων εἰς διαδήλωσιν τοῦ ἀκμαίου φιλελευθέρου φρονήματος αὐτῶν. Οἱ πολιτευταί μας ἐδέχθησαν καὶ ἐπιτροπὰς τῶν πέριξ χωρίων ἀκούσαντες τὰ αἰτήματα αὐτῶν...»

Στὸ χωριὸ, τὴν περίοδο τῆς ἔντονης πολιτικῆς δράσης, εἶχε ἱδρυθεῖ ὁ «Σύλλογος Φιλελευθέρων παραμεθορίων συνοικισμῶν».

---

[1] Ἐφημερίδα «Μακεδονία» τῆς 29^ης Ὀκτωβρίου 1929.

[2] Ἐφημερίδα «Μακεδονία» τῆς 1^ης Μαρτίου 1930.

[3] Περιοδεῖες πολιτευτῶν καὶ βουλευτῶν στὰ Πλάγια κατὰ τὸ χρονικὸ διάστημα 1929 - 1931  ἀναφέρονται σὲ δημοσιεύματα τῆς ἐφημερίδας «Μακεδονία» μὲ ἡμερομηνίες: α) 18^η Ἀπριλίου 1929, β) 6^η Νοεμβρίου 1929, γ) 10^η Σεπτεμβρίου 1930, δ) 5^η Φεβρουαρίου 1931, ε) 4^η  Σεπτεμβρίου 1931.

[4] Ἐφημερίδα «Μακεδονία» τῆς 4^ης Σεπτεμβρίου 1931.

Ἐφημερίδα Μακεδονία τῆς 9 Ἀπριλίου 1929.

Στὸν Τύπο τῆς ἐποχῆς (1928 - 1931) κυκλοφόρησαν δημοσιεύματα σχετικὰ μὲ τὶς ἐκκλήσεις τῶν τοπικῶν ἀρχῶν τοῦ χωριοῦ πρὸς τὴν Κυβέρνηση γιὰ ἐπίλυση σημαντικῶν ζητημάτων. Τὰ αἰτήματα αὐτὰ ὑπογράφηκαν, κατὰ περίπτωση, ἀπὸ τὸν πρόεδρο τῆς Κοινότητας, ἀπὸ τὸν πρόεδρο προσφύγων καὶ ἀπὸ τὸν πρόεδρο τοῦ συλλόγου Φιλελευθέρων. Τέτοια δημοσιεύματα κυκλοφόρησαν:

α) Στὴν ἐφημερίδα «Μακεδονία», τὸ 1928:[1] ἀναφέρεται ὅτι, ἐπιτροπὴ ἀπὸ τὰ χωριὰ Καρασινὰν καὶ Δρέβενο, ἀποτελούμενη ἀπὸ τὸν Ἰ. Γκούφα καὶ Γ. Τσαμπατζὴ ἐπισκέφθηκαν τὸν ὑπουργὸ Προνοίας κ. Κύρκο καὶ ζήτησαν τὴ χορήγηση ξυλείας καὶ πίστωση γιὰ τὴν ἐπισκευὴ τοῦ σχολείου τοῦ Καρασινᾶν καθὼς καὶ χορήγηση πιστώσεων γιὰ τὴν ἀνέγερση διδακτηρίου στὸ Δρέβενο.

β) Στὴν ἐφημερίδα «Μακεδονία», τὸ 1929:[2] ἀναφέρεται ὅτι ὁ πρόεδρος τῆς Κοινότητας Πλαγίων ἐπισκέφθηκε μὲ μέλη τοῦ κοινοτικοῦ συμβουλίου τὸν Γενικὸ Διοικητὴ καὶ ζήτησε μέριμνα ὑπὲρ τῶν προσφύγων τοῦ χωριοῦ ποὺ ἔχουν πληγεῖ ἀπὸ τριμήνου ἀπὸ ἀλλεπάλληλες θεομηνίες, στὸ σημεῖο ὥστε νὰ ἀπειλοῦνται καὶ θάνατοι ἀπὸ τὴν πείνα λόγω ἔσχατης ἔνδειας καὶ ἀθλιότητας.

γ) Στὴν ἐφημερίδα «Μακεδονία», τὸ 1929:[3] ἀναφέρεται ἔκκληση τῆς Κοινότητας Πλαγίων γιὰ ἀποστολὴ ζωοτροφῶν καὶ τὴν ἀντιμετώπιση τῆς ἐπερχόμενης συμφορᾶς τῶν κτηνοτρόφων λόγω τῆς χιονοθύελλας ποὺ ἔπληξε τὴν περιοχή.

δ) Στὴν ἐφημερίδα «Μακεδονία» τὸ 1929:[4] ἀναφέρεται ὅτι οἱ πρόεδροι τῶν χωριῶν Πλαγίων, Φανοῦ καὶ Εἰδομένης διαμαρτυρήθηκαν γιὰ τὴν ἀπόφαση ἐνισχύσεως τῶν κοινοτήτων σὲ εἶδος κι ὄχι σὲ χρῆμα.

ε) Στὴν ἐφημερίδα «Μακεδονία» τὸ 1930:[5] ἀναφέρεται ὅτι οἱ πρόεδροι τῶν χωριῶν Πλαγίων, Φανοῦ καὶ Εἰδομένης διαμαρτυρήθηκαν γιὰ τὴν κομματικὴ χροιὰ ποὺ εἶχε τὸ ἀγροτικὸ συλλαλητήριο τῆς Θεσσαλονίκης.

στ) Τὸν Μάρτιο τοῦ 1931, μετὰ ἀπὸ ἔντονη σεισμικὴ δραστηριότητα στὴν περιοχὴ τῆς Νότιας Σερβίας (σημερινὴ περιοχὴ τῶν Σκοπίων) δημιουργήθηκαν οἰκιστικὰ προβλήματα στὰ Πλάγια. Στὴν ἐφημερίδα «Μακεδονία» βρέθηκαν δημοσιεύματα ποὺ ἀφοροῦσαν στὶς ἀναζητήσεις λύσεων ἀπὸ τοὺς τοπικοὺς παράγοντες.[6] Στὰ ἴδια δημοσιεύματα ἀποτυπώθηκε καὶ ἡ ἀπόφαση ἐνίσχυσης τῆς Κοινότητας Πλαγίων μὲ τὶς ἀπαραίτητες πιστώσεις γιὰ τὰ στεγαστικὰ ἔργα.[7]

Μιὰ σειρὰ ἀπὸ δημόσια ἔργα ὑποδομῶν ποὺ πραγματοποιήθηκαν στὴν περιοχή, τὴν περίοδο 1930 - 1931, περιγράφονται σὲ δημοσίευμα τῆς ἐφημερίδας «Μακεδονία»[8] τοῦ 1931: Μὲ τὸν τίτλο «Ποία ἐργασία γίνεται εἰς τὴν μεθόριον» περιγράφονται:

«[…] Οὕτω ἐπεσκευάσθησαν αἱ γέφυραι τοῦ Κοτζᾶ - Δερὲ καὶ ἡ ἐκκλησία τῆς Πύλης διὰ τὰς ὁποίας ἐδαπανήθησαν 103.000 δραχμαί, διερρυθμίσθη τὸ τέμενος τῆς Πλαγιᾶς εἰς ἐκκλησίαν διὰ δαπάνης 68.000, διὰ τὸν ἐσωτερικὸν διάκοσμον τῆς ἐκκλησίας τῆς Πλαγιᾶς 17.000, ἀνηγέρθει τὸ σχολεῖον Πλαγιᾶς καὶ ἐπεσκευάσθη τὸ ὑδραγωγεῖον ταύτης διατεθεισῶν 305.000, ἐπεσκευάσθη τὸ σχολεῖον Δογάνης, διὰ τὸ ὁποῖον ἐδαπανήθησαν 10.000, ἐπεσκευάσθησαν τὰ ὑδραγωγεῖα τοῦ Χαμηλοῦ διὰ δαπάνης 20.000 καὶ τοῦ Φανοῦ διὰ δαπάνης 114.000 […] 74.718 διὰ τὴν κατασκευὴν σχεδίας μετ’ ἀποβαθρῶν τῆς Εἰδομένης, 17.000 διὰ τὴν προέκτασην τοῦ γυναικωνίτου καὶ τὴν διακόσμησιν τοῦ Ἱ.Ν. τοῦ Φανοῦ, 60.000 διὰ τὴν ἐπισκευὴν ἐκκλησίας τῶν Εὐζώνων, 100.000 διὰ τὴν κατασκευὴν ἐκκλησίας Χαμηλοῦ, 60.000 διὰ τὴν ἐπισκευὴν ἐκκλησίας Δογάνης […]

Ἐκτὸς ὅμως τῶν δημοσιευμάτων ποὺ ἀφοροῦσαν προβλήματα τοῦ χωριοῦ, εἶχε ἐμφανιστεῖ στὸν Τύπο ἕνα ἐγκωμιαστικὸ γιὰ τὰ Πλάγια ἄρθρο, παρόμοιο μὲ τὶς σύγχρονες τουριστικὲς διαφημίσεις, ποὺ πρόβαλε τὴ θέα καὶ τὸ ἄριστο κλίμα τοῦ χωριοῦ ἀλλὰ παρέλειπε νὰ ἀναφερθεῖ στὴ γαστρονομία καὶ στὰ φημισμένα κρασιὰ τῆς περιοχῆς. Τὸ ἄρθρο δημοσιεύτηκε στὴν ἐφημερίδα «Μακεδονία» τὸ 1932[9] ὑπὸ τὸν γενικὸ τίτλο «Αἱ Μακεδονικαὶ ἐξοχαὶ», κύριο τίτλο «Καρὰ - Σινὰν τὸ μαγευτικὸ θέρετρο» καὶ μὲ ὑπότιτλο «Παρὰ τῶ Σκρᾷ»:

«Καρὰ - Σινάν. Ἰούλιος. - Κοντὰ στὰ ἑλληνοβουλγαρικὰ σύνορα καὶ σὲ ἀπόσταση δυόμιση ὡρῶν σχεδὸν ἀπ’ τὴν Θεσσαλονίκην, βρίσκεται ἕνα ἀγνοημένο ὄμορφο χωργιουδάκι ποὺ συγκεντρώνει ὅ,τι ζηλευτὸ μπορεῖ νὰ ἐπιθυμήσει κανεὶς στοὺς μῆνες τῶν κυνικῶν καυμάτων.

Εἶναι κτισμένο σὲ μιὰ πλαγιὰ τῆς ὁροσειρᾶς τοῦ ἱστορικοῦ Σκρᾶ καὶ δεσπόζει λόγω τοῦ ὕψους του ὅλης τῆς γύρω περιφερείας. Ὀνομαστὸ γιὰ τὰ κρύα κι ἄφθονα νερά του ποὺ φθάσαν ὡς τὰ χαρέμια τοῦ Χαμῆτ καὶ ποὺ συναγωνίζονται στὴ γλύκα κι αὐτὸ τὸ μέλι τοῦ Ὑμηττοῦ. Στομαχικοὶ ποὺ χρόνια ὑπέφεραν καὶ ποὺ τίποτε δὲν μποροῦσε νὰ τοὺς κάμει καλά, τὸ νερὸ τοῦ Καρασινᾶν τοὺς γιάτρεψε. Ὅσο ἀπὸ ἀπόψεως ὁρίζοντος καὶ κλίματος, τὸ Καρασινὰν δὲν ἔχει τὸ ταῖρι του. Αἱ ἀρρώστιες εἶναι ἄγνωστες ἐκεῖ, χρόνια τώρα ἔχουν οἱ χωριανοὶ ν’ ἀντικρύσουν τὴ θλιβερὴ συνοδεία ἑνὸς νεκροῦ ποὺ εἶναι τόσο συνηθισμένο πράγμα στὰ περισσότερα χωριὰ ποὺ θεωροῦνται ὡς τὰ καλύτερα θέρετρα. Ἐκεῖ ὀργιᾶ ἡ ζωὴ μ’ ὅλη της τὴν ἔντασιν.

Μαζὶ δὲ μὲ τὶς ἄπειρες φυσικὲς καλλονὲς τὸ Καρασινὰν συνδιάζει τώρα καὶ τὴν οἰκιακὴ ἄνεση γιατὶ τελευταῖα χάρις στὶς δραστήριες ἐνέργειες τοῦ φιλοπρόοδου καὶ ἀόκνου προέδρου των κ. Γ. Τσαμπατζῆ καὶ στὸ ἰδιαίτερον ἐνδιαφέρον τοῦ βουλευτοῦ κ. Πέτρου Λεβαντῆ, οἱ χωργιανοὶ ἔχουν ἀποκτήσει ὅλοι των καινούργια οἰκήματα.

Καρασινὰν εἶναι ἡ παλαιὰ ὀνομασία του, σήμερα λέγεται Πλαγιὰ καὶ εἶναι πραγματικὰ μιὰ μαγευτικὴ πλαγιὰ βουνοῦ ποὺ ὅποιος ἔζησε ἐκεῖ καὶ ἀπόλαυσε ἔστω καὶ γιὰ λίγο καιρὸ τὴν ὄμορφη χωρικὴ καὶ ξέγνοιαστη ζωή της, θὰ τὴν ἀναπολεῖ πάντοτε σὰν ἕνα ὄμορφο ὄνειρο ποὺ πέρασε. Ὅσοι θέλετε νὰ ζήσετε εὐχάριστες στιγμὲς τὸ καλοκαίρι στὴν ἀγκαλιὰ τῆς φύσεως δὲν ἔχετε παρὰ νὰ πάρετε τὸ τρένο τῆς γραμμῆς Εἰδομένης καὶ σὲ μιάμιση ὥρα θὰ εἶστε στὸν ἀνωτέρω τελευταῖο ἑλληνικὸ σταθμό, κι ἀπὸ ἐκεῖ μιὰ ὄμορφη γαϊδουροδρομία σὲ λίγη ὥρα σᾶς ἔφερε σὲ μιὰ νέα ζωὴ ἀπὸ τὴν ὁποία ἀσφαλῶς δὲν θὰ μετανοήσετε.»

Τὸ δημοσίευμα τῆς ἐφημερίδας Μακεδονία "Καρὰ - Σινὰν τὸ μαγευτικὸ θέρετρο".

Τὸ Καρασινὰν ποὺ τὸ ὀνόμασαν καὶ Νίκαια… - Τὴν περίοδο αὐτή, περιέργως, σὲ κάποια ἐπίσημα ἔντυπα, τὸ τοπωνύμιο τοῦ χωριοῦ ἀναφερόταν ὡς Νίκαια, παρὰ τὴν ἐπίσημη ἀπόφαση τῆς μετονομασίας τοῦ Καρασινᾶν σὲ Πλάγια τὴν 8η Αὐγούστου 1928.

Ἡ πρώτη περίπτωση ἀφορᾶ τὸ «Ὀνομαστικὸν εὑρετήριον ἀγροτῶν προσφύγων» τῆς Ἐπιτροπῆς Ἀποκαταστάσεως Προσφύγων ποὺ ἐκδόθηκε στὴν Ἀθήνα τὸ 1928. Στὶς ὀνομασίες συνοικισμῶν ποὺ ἀντιστοιχοῦσαν στοὺς ἀριθμοὺς δηλώσεων τῶν ἐγκατεστη-μένων προσφύγων, βρέθηκαν τὰ Πλάγια καταχωρημένα μὲ τὸν ἑξῆς τρόπο: «ἀριθμοὶ 161661 - 161920, Νίκαια [πρ. Καρασινάν], Γραφεῖο Ἐπικοισμοῦ Ἀξιουπόλεως».

Ἡ δεύτερη περίπτωση ἀφορᾶ δημοσίευμα τῆς ἐφημερίδας «Μακεδονία» τοῦ 1930[1] μὲ τίτλο «Αἱ ἀποζημιώσεις τῶν ἀγροτῶν προσφύγων τῆς ἀγροτικῆς περιοχῆς Γιαννιτσῶν» ὅπου ἀναγράφονται ὀνόματα συγχωριανῶν (Γραίτσας, Ἑκατοδράμης, Καρβουνᾶς, Καραογλάνης κ.ἄ.) μὲ τόπο κατοικίας τὴ Νίκαια! Οἱ δύο περιπτώσεις δὲν εἶναι ἀνεξάρτητες γιατὶ ἀφοροῦν τὸ θέμα τῶν ἀποζημιώσεων καὶ πιθανότατα τὸ δημοσίευμα νὰ ἀντέγραψε τὸ τοπωνύμιο ἀπὸ τὶς καταστάσεις τῆς Ε.Α.Π., ἐκτὸς ἂν στὰ σχέδια τοῦ κράτους, πρὶν τὴν 8η Αὐγούστου 1928, ἦταν ἡ μετονομασία τοῦ χωριοῦ σὲ Νίκαια καὶ τελικὰ κατέληξε στὴν ὀνομασία Πλάγια. Πάντως σὲ καμία ἄλλη περίπτωση δὲν ἀναφέρθηκε ξανὰ τὸ χωριὸ μὲ τὸ τοπωνύμιο Νίκαια.

Τὸ βιβλίο "Κοινότης Πλαγίων - Ἐν Παιονία Κιλκὶς" τοῦ Θεόδωρου Π. Μποράκη ποὺ κυκλοφόρησε τὸν Ἰανουάριο 2022 σὲ ψηφιακὴ μορφή, διατίθεται δωρεάν. Γιὰ πληροφορίες διαβάστε στὴ δ/νση:
http://plagia-paionias.blogspot.com/2022/01/blog-post.html

---

[1] Ἐφημερίδα «Μακεδονία» τῆς 5ης Ἰανουαρίου 1928.

[2] Ἐφημερίδα «Μακεδονία» τῆς 6ης Μαρτίου 1929.

[3] Ἐφημερίδα «Μακεδονία» τῆς 7ης Μαρτίου 1929.

[4] Ἐφημερίδα «Μακεδονία» τῆς 29ης Ὀκτωβρίου 1929.

[5] Ἐφημερίδα «Μακεδονία» τῆς 10ης Σεπτεμβρίου 1930.

[6] Ἐφημερίδα «Μακεδονία» τῆς 22ας Μαρτίου 1931.

[7] Ἐφημερίδα «Μακεδονία» τῆς 4ης Ὀκτωβρίου 1931.

[8] Ἐφημερίδα «Μακεδονία» τῆς 26ης Φεβρουαρίου 1931.

[9] Ἐφημερίδα «Μακεδονία» τῆς 17ης Ἰουλίου 1932.