Ο ποταμός Αξιός με συνολικό μήκος 380 χλμ είναι από τους μεγαλύτερους ποταμούς των Βαλκανίων (δεύτερος μεγαλύτερος μετά τον Έβρο). Πηγάζει στο όρος Σάρος του Κοσσυφοπέδιου (σύνορα Σερβίας ΠΓΔΜ) και αφού διασχίσει την κοιλάδα των Σκοπίων και την Κεντρική Μακεδονία, εκβάλλει στο Θερμαϊκό κόλπο. Τα τελευταία 75 χλμ της κοίτης του διασχίζουν ελληνικό έδαφος. Η περιοχή του Δέλτα Αξιού ανήκει στους Υγρότοπους Διεθνούς Σημασίας σύμφωνα με το σχετικό φυλλάδιο: «Υγρότοποι – μια πολύτιμη εθνική κληρονομιά» του Υπουργείου Γεωργίας – Αθήνα 2004.
Ο Αξιός ποταμός (από τη γέφυρα στη διαδρομή Ευζώνων - Πλαγίων)
Πηγή φωτογραφίας: Θοδωρής Π. Μποράκης.
Οι όχθες του ποταμού περιβάλλονται από δάση με λεύκες, οξιές και πλατάνια, ενώ όσο πλησιάζουμε στις εκβολές κυριαρχούν τα αλμυρίκια και οι θάμνοι. Στο δέλτα του Αξιού εκτρέφονται περίπου 60 νεροβούβαλοι και 50 περίπου άλογα ζουν ελεύθερα στην περιοχή. Τα δάση του Αξιού φιλοξενούν λύκους, τσακάλια, αγριόγατες, βίδρες κ.α. Σύμφωνα με άρθρο του περιοδικού ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΠΑΝΟΡΑΜΑ τχ.8, που δημοσιεύτηκε στο διαδίκτυο, στον Αξιό έχουν παρατηρηθεί 36 είδη ψαριών. Από αυτά τα 33 είναι αυτόχθονα και τα τρία εισαχθέντα. Η ύπαρξη κάποιων ευαίσθητων στην ρύπανση ψαριών δείχνει, πως ο υγρότοπος είναι ακόμα σε καλή κατάσταση. Τα είδη αυτά είναι το Μυλονάκι (Silurus glanis), το Περκί (Perka fluriatilis), ο Μουστακάς (Gobio uranoscopus elimeus), και η Βελονίτσα (Cobitis vardarensis). Στον Αξιό όμως ζει και ένα ενδημικό είδος, το Μαυροτσιρόνι (Rutilus macedonicus). Τέλος υπάρχουν και κάποια άλλα, όπως το Αγγαθερό και ο Μουστακάς που απειλούνται με εξαφάνιση.
Τα αξιοθέατα της περιοχής του Αξιού ποταμού μπορεί να θαυμάσει κανείς ταξιδεύοντας με το τρένο. Ακόμη, μετά το χωριό Δογάνης, εκεί που τελειώνει ο κάμπος και τη θέση του δίπλα στο ποτάμι παίρνουν οι ορεινοί όγκοι, πλάι στη σιδηροδρομική γραμμή, αρχίζει χωματόδρομος κατά μήκος της δυτικής όχθης του Αξιού που φτάνει μέχρι τη μέση της σιδηροδρομικής διαδρομής Ειδομένης Αξιούπολης και είναι προσβάσιμος σε «οχήματα εκτός δρόμου».
Ο Αξιός ποταμός στην περιοχή Αγίου Παντελεήμονα (Στο χωριό Μικρόδασος).
Πηγή φωτογραφίας: Θοδωρής Π. Μποράκης.
Στην ανατολική όχθη του Αξιού, κοντά στο χωριό Μικρόδασος, υπάρχει το ξωκκλήσι του Αγίου Παντελεήμονα σε μια τοποθεσία μεγάλου φυσικού κάλλους, όπου καταλήγει το μονοπάτι του Αξιού που ξεκινά από το Πολύκαστρο.
Το μονοπάτι 12 χλμ στο ρου του Αξιού, που η ιστοσελίδα exnet, αναφέρει σχετικά, αφορά την πανέμορφη διαδρομή του Αξιού ποταμού, από το παλιό υδραγωγείο του Πολυκάστρου μέχρι την τοποθεσία του Αγ. Παντελεήμονα Μικροδάσους, δηλαδή ολόκληρη την περιοχή που έμεινε με την ονομασία "Τα στενά της Τσιγγάνας". Τη διαδρομή αυτή έχουν τη δυνατότητα να απολαύσουν κάτοικοι και επισκέπτες της περιοχής, περπατώντας δίπλα στο ποτάμι, μέσα σε μια όαση πρασίνου, στο μονοπάτι που κατασκεύασε ο Δήμος Πολυκάστρου στο ρου του Αξιού, στην ανατολική του όχθη. Το δυσκολότερο τμήμα του μονοπατιού, μήκους 2,5 χιλιομέτρων. Έχει ήδη κατασκευασθεί, ξεκινώντας από τον Αγ. Παντελεήμονα Μικροδάσους. Το τμήμα αυτό κατασκευάστηκε το έτος 2008.
Τις τελευταίες δεκαετίες το ποτάμι έχει μολυνθεί από αστικά και βιομηχανικά απόβλητα, τις συνέπειες αυτής της ρύπανσης πληρώνουν η χλωρίδα κι η πανίδα της παραποτάμιας περιοχής αλλά και του Θερμαϊκού κόλπου. Στην ιστοσελίδα της wwf, αναγράφεται σχετικά με τη ρύπανση του Αξιού ποταμού: Σύμφωνα με επιστημονικές μελέτες ο ποταμός ρυπαίνεται από χημικά απόβλητα εργοστασίων κυρίως στις περιοχές Gostivar και Tetοvo και δέχεται ανεξέλεγκτα τα αστικά λύματα της πόλης των Σκοπίων και άλλων περίπου 12 μικρότερων. Υπάρχουν ακόμη και παραπόταμοι του Αξιού/Βαρδάρη που έρχονται από το Prilep και τη Bitola (Μοναστήρι) φέρνοντας ρύπανση με διάφορες επικίνδυνες ουσίες, οξέα, ενώσεις χρωμίου κ.ά. από βυρσοδεψεία, αλλά και από σφαγεία, χοιροστάσια κ.λπ. Στο Veles υπάρχουν δύο εργοστάσια μολύβδου και ψευδαργύρου και εργοστάσιο φωσφορικών λιπασμάτων με επανειλημμένες διαρροές υδροφθορικού οξέος, που φθάνουν μέχρι το Θερμαϊκό Κόλπο.
Τέλος για τις παραποτάμιες διαδρομές στην περιοχή του Δέλτα του Αξιού ποταμού υπάρχουν πληροφορίες στην ιστοσελίδα του Φορέα Διαχείρισης Δέλτα Αξιού - Λουδία - Αλιάκμονα.
Σχετικά με τον Αξιό ποταμό: http://sos-axios.blogspot.com
Σχετικά με τον Αξιό ποταμό: http://sos-axios.blogspot.com
%20(1).png)
