Μνημείο πεσόντων μάχης του Σκρα.Τα μνημεία διηγούνται Ιστορία… - Σκρα – Το
μνημείο πεσόντων μάχης του Σκρα το 1918
Έρευνα: Θεόδωρος Π. Μποράκης
Το μνημείο βρίσκεται στο χωριό Σκρά του Δήμου
Παιονίας, στον Νομό Κιλκίς κι αποτελείται από ένα μεταλλικό ψηλό μαύρο
τετράπλευρο πλαίσιο επάνω σε μαρμάρινη βάση. Στη βάση αναγράφονται: «Στη μνήμη
των πεσόντων κατά την μάχη Σκρα τον Μάιο 1918, 31 Αξιωματικών και 574 Οπλιτών
των Μεραρχιών Σερρών – Αρχιπελάγους – Κρήτης για την εκδίωξη των εισβολέων από
το εθνικό έδαφος της Μακεδονίας».
Στο τοίχωμα πίσω από μνημείο υπάρχουν γραμμένα σε
μαρμάρινες πλάκες τα ονόματα όλων των πεσόντων της μάχης. Στον χώρο του
μνημείου υπάρχει και η προτομή του ταγματάρχη Βασίλειου Παπαγιάννη.
Περί τα 10 χιλιόμετρα
από το χωριό Σκρα, στη διαδρομή Σκρα - Αρχάγγελος, επιλέγοντας τον δασικό δρόμο
μπορεί κανείς να φτάσει μέχρι το όρος Σκρα, στις οχυρές θέσεις όπου διεξήχθη η
ομώνυμη μάχη του Σκρα στις 17/5/1918 όπου υπάρχει και το μνήμα του
Ταγματάρχη Βασίλειου Παπαγιάννη που
έπεσε κατά την επίθεση για την κατάληψη του υψώματος.
Στις εκδηλώσεις της επετείου μνήμης της μάχης του Σκρα
λαμβάνουν μέρος επίσημοι της πολιτικής και της στρατιωτικής ηγεσίας καθώς και
σύλλογοι Κρητών (λόγων της πληθώρας πεσόντων στρατιωτών με κρητική καταγωγή).
Το 2018 τις εκδηλώσεις τίμησε με την παρουσία του ο τ. Πρόεδρος της Δημοκρατίας
κ. Προκόπης Παυλόπουλος.
Σχέση του μνημείου με την ιστορία - Κατά τον Α΄
Παγκόσμιο Πόλεμο η περιοχή του Σκρά, της ομώνυμης σήμερα περιοχής στον Νομό
Κιλκίς είχε οργανωθεί αμυντικά από τους Βουλγάρους οι οποίοι και παρενοχλούσαν
τα Συμμαχικά στρατεύματα ιδίως στην περιοχή δυτικά του Αξιού ποταμού. Έτσι αποφασίσθηκε
από τον Γάλλο επικεφαλής, αρχιστράτηγο Γκυγιωμά η κατάληψη της περιοχής από
μονάδες του Ελληνικού Σώματος Στρατού Εθνικής Αμύνης, διοικητής των οποίων ήταν
ο αντιστράτηγος Εμμανουήλ Ζυμβρακάκης. Η επίθεση διεξάχθηκε από πέντε συνολικά
συντάγματα πεζικού, το 5ο και το 6ο συντάγματα της Μεραρχίας Αρχιπελάγους
(υπό τον υποστράτηγο Ιωάννου), πλαισιούμενα δεξιά από το 7ο και 8ο
συντάγματα της Μεραρχίας της Κρήτης (υπό τον υποστράτηγο Σπηλιάδη) και αριστερά
από το 1ο σύνταγμα της Μεραρχίας των Σερρών (υπό τον υποστράτηγο Επαμ.
Ζυμβρακάκη), με συνολικό αριθμό 14.546 μαχητές πεζικού, υποστηριζόμενοι από 287
βαρέα και ελαφρά πυροβόλα. Οι Βούλγαροι διέθεταν επίσης πέντε συντάγματα πεζικού
υποστηριζόμενα από ισχυρό βαρύ και ελαφρύ πυροβολικό.
Η μάχη - Στις 16 Μαΐου /29 Μαΐου του 1918 και από της
5ης ώρας πρωινής άρχισε η προπαρασκευή του ελληνικού πυροβολικού για την
καταστροφή των διαφόρων αμυντικών εγκαταστάσεων ενώ τα συντάγματα που ήταν έτοιμα
για την επίθεση εξόρμησαν το πρωί της επομένης (17 Μαΐου) καλυπτόμενα από κινητό
φραγμό του πυροβολικού. Η βουλγαρική αντίδραση ήταν επίσης ισχυρή πλην όμως η ορμή
του ελληνικού στρατού ήταν τόση που υπερφαλάγγισε τη βουλγαρική αντίσταση και
στις 06.30 το Σκρα είχε καταληφθεί. Βέβαια οι Βούλγαροι υπερασπίσθηκαν με πείσμα
τις θέσεις τους και το απόγευμα της 17ης Μαΐου επιχείρησαν λυσσώδεις αντεπιθέσεις
ιδίως κατά του 5ου Συντάγματος πεζικού της Μεραρχίας της Κρήτης που όλες όμως
τελικά αποκρούσθηκαν.
Ο συνολικός αριθμός των απωλειών του ελληνικού στρατού
ήταν νεκροί: 29 αξιωματικοί και 412 οπλίτες, και τραυματίες: 69 αξιωματικοί και
2.135 οπλίτες. Τον μεγαλύτερο αριθμό απωλειών είχε η Μεραρχία Αρχιπελάγους με αξιωματικούς
νεκρούς 24, τραυματίες 54 και οπλίτες νεκρούς 314 και τραυματίες 1.723.
Το χωριό Σκρα - Η παλιά ονομασία του ήταν Λούμνιτσα. Είναι γραφικό χωριό με περίπου 180 κατοίκους βλάχικης καταγωγής, χτισμένο στις πλαγιές του όρους Πάικο σε υψόμετρο 548 μέτρα, κοντά στην ελληνοσκοπιανή μεθόριο, στον Δήμο Παιονίας του Νομού Κιλκίς. Το Σκρα είναι γνωστό για τις μάχες του Α. Π.Π. αλλά και για τους καταρράκτες στην τοποθεσία Γαλάζια Λίμνη. Οι επισκέπτες θα συναντήσουν στην είσοδο του χωριού το μνημείο πεσόντων της μάχης του Σκρα με την προτομή του Ταγματάρχη Βασίλειου Παπαγιάννη, το μουσείο της μάχης του Σκρα, την προτομή του Ελευθέριου Βενιζέλου στην πλατεία, τον Ι. Ν. Αγίου Δημητρίου, την προτομή της δασκάλας Βασιλικής Παπαθανασίου και το αναθηματικό μνημείο για τον Μακεδονομάχο δάσκαλο Χαράλαμπο Γκάρτσιο στο χώρο του σχολείου. Σε μικρή απόσταση από το χωριό μπορεί κανείς να δει τα παλιά μνήματα με τους ιδιαίτερους επιτάφιους συμβολισμούς.
Πηγές:
1.
Διεύθυνση Ἱστορίας Στρατοῦ,«Στρατιωτικὴ Ἰστορία νεώτερης Ἑλλάδος», ΓΕΣ, 1980.
2. Βλάσης Βλασίδης – «Μεταξύ
μνήμης και λήθης - Μνημεία και κοιμητήρια του Μακεδονικού Μετώπου - Μουσείο
Μακεδονικού Αγώνα» - Θεσσαλονίκη 2016.
3. Χρήστος Π. Ίντος – «Ο
Μεγάλος Πόλεμος (Α' Παγκόσμιος Πόλεμος, 1914 - 1918) στον Νομό Κιλκίς» -
Γουμένισσα 2019.
4.
Θεόδωρος Π. Μποράκης – «Κοινότης Πλαγίων εν Παιονία Κιλκίς» - 2022.
5. Ιστοσελίδα ΓΛΥΠΤΟΘΗΚΗ https://www.digitalglyptotheque.gr
6. Ιστοσελίδα Βικιπαίδεια (Μάχη του Σκρα).
