Μνημείο πεσόντων στο χωριό Λιβάδια

Τα μνημεία διηγούνται Ιστορία...


Α) Το παλιό μνημείο Λιβαδίων (1939)

Το μνημείο πεσόντων Λιβαδίων που κατασκευάστηκε την 23/9/1939. Στην πίσω πλευρά του μνημείου αναγράφονται: "Η Κοινότης Μεγ. Λιβαδίων ανήγειρε εις μνήμην των κάτωθι ενδόξως πεσόντων κατά τους πολέμους. Ανηγέρθη την 23/9/1939." Φωτογραφία: Θοδωρής Π. Μποράκης (Αύγουστος 2022).


Οι πλευρές του μνημείου με τα ονόματα των πεσόντων κατά τον Μακεδονικό Αγώνα και κατά τις μάχες της περιόδου 1912 - 1922:










Β) Το σύγχρονο μνημείο Λιβαδίων (2001)


Το μνημείο πεσόντων Λιβαδίων που κατασκευάστηκε την 1/7/2001. Στην όψη του μνημείου αναγράφονται: "Η Κοινότητα Λιβαδίων το έτος 2001 - Τιμής ένεκεν στα υπέρ πίστεως και πατρίδας πεσόντα τέκνα της". Και παρακάτω αναγράφονται οι στίχοι του ποιητή Κωστή Παλαμά: "Χρωστούμε σ' αυτούς που ήρθαν, πέρασαν, θα ρθούνε, θα περάσουν, κριτές θα μας δικάσουν οι αγέννητοι κι οι νεκροί".
Σε πλευρά του μνημείου αναγράφεται διακριτικά: "Εγκαινιάσθει την 1η Ιουλίου 2001 από τον Γ.Γ. Π.Κ.Μ. Βασίλειο Βαλασόπουλο επί προεδρίας Φωτίου Κιλιπίρη." Φωτογραφία: Θοδωρής Π. Μποράκης (Αύγουστος 2022).


Οι πλευρές του μνημείου με τα ονόματα των πεσόντων κατά τον Μακεδονικό Αγώνα και κατά το έπος 1940 - 1941:





Στα μνημεία αναγράφονται οι πεσόντες: 
(Στο παλαιό μνημείο) Κατά τους Μακεδονικούς Αγώνες 1903 - 1904: (Οι Αρχηγοί) Νικ. Νέσιας, Μ. Ρουμελιώτης ή Κόδρος, Κων. Γαρέφης. Κων. Κουλέρδας, Κων. Μπάρτζας, Μιλτ. Μπάρτζας, Γεωρ. Παπαοικονόμου, Αστέριος Μπάρτζας, Σπυρ. Μήλιος, Νικ. Μπέλλης, Δημ. Μπάρτζας, Γεώρ. Γεράνης, Αναστ. Γεράνης, Ναούμ Μπόλλας, Γεώρ. Καϊμακάμης,  Κω. Τριανταφύλλου, Μιχ. Τριανταφύλλου, Κων. Σαραμάντος, Μαρουσιά Σαραμάντου, Μιχ. Σαραμάντος, Ιωαν. Σαραμάντος, Μαρ. Σαραμάντου, Κων. Μήσιας, Μιχ. Μήσιας, Κων. Χαταΐμης, Ιωάν. Αδάμου, Δημ. Αδάμου, Αναστ. Χρυσοχόου, Γεώργ. Σαούλης, Φώτης Πασιάτας, Αστ. Σίβης, Χαρ. Διδάσκαλος, Αστέρ. Μπέκας, Αστέρ. Σταμπουλής (οπλαρχηγός), Αστέρ. Τίκας, Αναστ. Μπέλης, Αστέρ. Κολλίνας ή Μπέτσιος, Αστέρ. Μούζας, Δημ. Ζάρκος, Νικ. Παπαοικονόμου (ιερέυς), Απ. Κιοσσές, Αναστ. Λάλος, Νικ. Νέτης, Αριστ. Πάπαρης. (Προσθήκες στο νέο μνημείο) Μιχ. Παπανικολάου ή Δασκαλοχάλης, Γεωργ. Παππάς ή Σαρρής.
(Στο παλαιό μνημείο) Πεσόντες 1912 - 1922:  Γεώργ. Χατζηβρέττας, Κων. Γρόσος, Αστ. Ταχής, Δημ. Πούγιας, Νικ. Φράγκος, Ιωάν. Νάκης, Δημ. Τσιότας, Δημ. Πρέμτσης, Αστέρ. Πάλλας, Γεωρ. Μπαρτζάκης, Αστέρ. Ντουίτσης, Αστερ. Τίτος, Αστερ. Γκιούρης, Νικ. Τσιλιφίκας, Αστέρ. Τζίκος,  Αστέρ. Θ. Σταπατόρης, Γεώργ. Πυρόντζης, Δημ. Μετζίτης, Γεώργ. Τόδας,  Αστέρ. Γ. Κοπάτσης, Γεώργ. Πασκόνης, Μιχ. Μέρκας, Αστέρ. Τσιλιφύκας, Αστέρ. Δ. Κοπάτσης.
(Στο νέο μνημείο) Πεσόντες κατά το Έπος 1940 -1941: Μιχ. Αν. Δόσπρας, Γεώργ. Κων. Λέντζος, Νικολ. Αστ. Πρέμτσης, Δήμος Δημ. Ράφτης, Δημ. Αστ. Ταουσάνης, Αριστείδης Μιχ. Τίκας, Μιχ. Γεωργ. Τουλίκας, Μιχ. Νικ. Τσιότσκος.

Σχέση με την Ιστορία – Μέχρι το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, το Μεγάλο Λιβάδι θεωρούνταν ένα από τα μεγαλύτερα βλαχοχώρια της Μακεδονίας. Οι πρώτοι κάτοικοι του ορεινού χωριού ήταν Βλάχοι και προέρχονταν από χωριά της Πίνδου.
Οι πατριαρχικές οικογένειες των Βλάχων, τα «φαλκάρια» όπως ονομάζονταν, μεταφέρθηκαν στα Λιβάδια με σχεδόν όλα τα περιουσιακά τους στοιχεία, τα οποία αντιστοιχούσαν σε ζωικό κεφάλαιο, με αποτέλεσμα να δημιουργηθεί στα Λιβάδια ένας εύρωστος κτηνοτροφικός και γεωργικός (καλλιέργεια πατάτας) οικισμός. Είναι χαρακτηριστικό ότι το 1889 ο αυστριακός περιηγητής Weigand σημείωσε ότι στην περιοχή υπάρχουν 400 σπίτια και διαβιούν 2.000 κάτοικοι. Τα Λιβάδια αποτελούσαν το οικονομικό κέντρο των γύρω βλαχόφωνων χωριών των Μογλενών (Αρχάγγελος, Κούπα, Σκρα, Κάρπη, Χούμα). Η απογραφή του 1913 ανέβασε τον πληθυσμό τους στους 4.000 κατοίκους και κατέταξε τον τότε οικισμό στον ένατο μεγαλύτερο της Κεντρικής Μακεδονίας.
Ιστορικά στιγμιότυπα – Στις 18 Μαΐου 1905 κάτω από το Καντάστι, την κορυφή του Πάικου, στα βορειο-ανατολικὰ των Μεγάλων Λειβαδίων, πέφτει ηρωικά ο Καπετάν Κόδρος μετά από μάχη που έδωσε με τις τουρκικές δυνάμεις και ενώ καταδίωκε την ομάδα του κομιτατζή Αντών Γιοβάν, ξαδέλφου τού επίσης κομιτατζή της περιοχής Αποστόλ Πέτκωφ. Μαζί του πέφτει με άλλα παλικάρια και ο υπαρχηγάς της ομάδας του, ο Ανθυπολοχαγός Σπύρος Φραγκόπουλος (Καπετάν Ζόγρας). Στις 23 Μαΐου του 1905 ὁ Λάμπρος Κορομηλάς τηλεγραφεί από το προξενείο της Θεσσαλονίκης προς τον Υπουργό των Εξωτερικών Αλέξανδρο Σκουζέ και του αναφέρει επακριβώς: «Περὶ τῆς ἐν Λιβαδίοις ἐπελθούσης ἡμὶν συμφορᾶς.»
Κατά την Κατοχή ο ορεινός οικισμός των Λιβαδίων υπήρξε ο τόπος ρίψης συμμαχικών ανεφοδιασμών προς τους αντάρτες του 30ου Συντάγματος του ΕΛ.ΑΣ που δρούσε στην περιοχή.
Στις 4 Ιανουαρίου 1944 ο γερμανικός στρατός συνέλαβε και εκτέλεσε στα Λιβάδια 27 Έλληνες αντάρτες.
Στις 13 Ιανουαρίου 1944 τμήμα του 30ου Συντάγματος του ΕΛ.Α.Σ. έστησε ενέδρα στη θέση «Αεροδρόμιο» βόρεια του χωριού Μεγάλα Λιβάδια και διέλυσε γερμανικό τμήμα 70 ανδρών που κινούνταν προς τα χωριά του Πάικου.
Στις 6 Μαΐου 1944, ο γερμανικός στρατός πυρπόλησε τα χωριά Μεγάλα Λιβάδια και Τρία Έλατα, στο Πάικο κι εξανάγκασε τους κατοίκους τους να μετακινηθούν μαζικά και να εγκατασταθούν στα χωριά της Γουμένισσας.


Το χωριό Λιβάδια (Μεγάλο Λιβάδι) τον Ιανουάριο 1917 κατά τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο. Πηγή φωτογραφίας: Ιστοσελίδα https://commons.m.wikimedia.org/wiki/File:A_l%27ouest_du_Vardar_(d%C3%A9cembre_1916_-_janvier_1917)_-_Livadi_(anciennement)_%3B_Megala_Livadia_(actuellement)_-_M%C3%A9diath%C3%A8que_de_l%27architecture_et_du_patrimoine_-_APOR111316.jpg



Το χωριό Λιβάδια: Γραφικό βλαχοχώρι του Δήμου Παιονίας στον Νομό Κιλκίς. Είναι χτισμένο κοντά στην κορφή του όρους Πάικο σε υψόμετρο 1.200 μέτρων με περίπου 400 κατοίκους. Ο ταξιδιώτης μπορεί να επισκεφθεί τον Ι. Ν. Αγίου Νικολάου, τα μνημεία πεσόντων του χωριού που μαρτυρούν την ιστορική σημασία της περιοχής, τα καταστήματα εστίασης και τα καταλύματα διαμονής του χωριού.
Παγαραγωγή: Γαλακτοκομικά προϊόντα, πατάτες κλπ
Ενδιαφέροντα: διαδρομές στο Πάικο, ορειβασία, ορεινή πεζοπορία, ορεινή ποδηλασία, χειμερινός τουρισμός, αλεξίπτωτο πλαγιάς.
Στα Λιβάδια δραστηριοποιείται ο Σύλλογος Γυναικών «Οι Αρμάνες». Κάθε έτος διοργανώνονται οι αγώνες Αλιγκάρι Run και Αλιγκάρι Bike με αφετηρία και τερματισμό το χωριό.
Τον Δεκαπενταύγουστο γίνεται αναπαράσταση του βλάχικου γάμου και Αντάμωμα Βλάχων.

Πηγές:
Ιστοσελίδα Δήμου Παιονίας. https://www.visitpaionia.gr
Ιστοσελίδα «Βλαχόφωνοι». http://vlahofonoi.blogspot.gr
Ιστοσελίδα «Στα Πλάγια Παιονίας» https://plagia-paionias.blogspot.com

Φωτογραφίες: Θεόδωρος Π. Μποράκης


Δημοσιεύτηκε την 2 Φεβρουαρίου 2023 στην ιστοσελίδα της εφημερίδας ΜΑΧΗΤΗΣ του Κιλκίς.

Αναρτήθηκε από
Ετικέτες ,