Τα Πλάγια από το 1950 έως σήμερα (Από το βιβλίο "Κοινότης Πλαγίων - Εν Παιονία Κιλκίς" του Θεoδωρου Π. Μποράκη)

Πλαγιώτης στὸν κάμπο (Σεπτέμβριος τοῦ 1953). Πηγὴ: ἀπὸ τὸ ἀρχεῖο τοῦ κ. Παναγιώτη Μποράκη.

Ἔρευνα - παρουσίαση: Θεόδωρος Π. Μποράκης

Τὰ Πλάγια ἀπὸ τὸ 1950 ἕως σήμερα[1]

 

Οἱ δεκαετίες μέχρι τὸ 1970 - Μετὰ τὸν πόλεμο ξεκίνησε ἡ ἀνασυγκρότηση, πάντα μέσα στὰ πλαίσια τῆς φτώχειας. Οἱ κάτοικοι ἀσχολήθηκαν μὲ τὴ γεωργία (ἀμπελουργία, σιτηρά, μεταξοκαλλιέργεια, καπνοκαλλιέργεια), τὴν κτηνοτροφία καὶ τὸ ἐμπόριο ἐνῶ μερικὲς γυναῖκες τοῦ χωριοῦ ὕφαιναν χαλιὰ σὲ ἀργαλειοὺς ποὺ εἶχαν ἐγκαταστήσει στὶς κατοικίες τους.

Οἱ ἀνέσεις ποὺ ἐξασφάλιζαν οἱ μεγάλες πόλεις, ὅπως γιὰ παράδειγμα ἡ ψυχαγωγία, ἦταν γιὰ τὸ χωριὸ ἀκόμα στὰ πρῶτα τους στάδια. Ἡ κυρίαρχη μορφὴ ψυχαγωγίας γιὰ τοὺς ἄνδρες ἦταν τὰ καφενεῖα ἐνῶ γιὰ τὶς γυναῖκες ἦταν τὸ ἐργόχειρο ἢ ὁ ἀργαλειός. Μεταπολεμικά, ἐρχόταν κατὰ διαστήματα στὸ χωριὸ στρατιωτικὸ συνεργεῖο παραστά-σεων θεάτρου σκιῶν κι ἔστηνε δωρεὰν παραστάσεις Καραγκιόζη στὴν πλατεία, στὸν τοῖχο τῆς ἐκκλησίας ἢ στὸν τοίχο τοῦ παλιοῦ σχολείου (στὸν χῶρο τοῦ σημερινοῦ γραφείου τῆς κοινότητας). Ἀργότερα τὸ χωριὸ ἀπόκτησε φορητὸ κινηματογράφο τοῦ Ἰωάννη Πασατσιφλικιώτη, μὲ προβολὲς στὰ καφενεῖα τοῦ χωριοῦ καὶ στὰ χωριὰ τῆς εὐρύτερης περιοχῆς.

---

[1] Τὰ στοιχεῖα τῆς ἑνότητας ἐλήφθησαν ἀπὸ διηγήσεις τῶν κ.κ. Βούλας Ἰντζὲ - Πασατσιφλικιώτη, Πόπης Λαζάρου.

Στὸ καρροποιεῖο τοῦ Ἰωάννη Πασατσιφλικιώτη τὴ δεκαετία τοῦ 1960.

Ἀπὸ τὸ ἀρχεῖο τῆς κ. Ἀντωνίας Πασατσιφλικιώτη - Κούντιου.

Ἔλεγχος εἰσερχομένων στὴν παραμεθόρια περιοχή - Μετὰ τὸν πόλεμο καὶ μέχρι τὰ τέλη τῆς δεκαετίας τοῦ ’70, στὴν εἴσοδο τοῦ χωριοῦ Φανὸς ὅπου εἶχε ἕδρα καὶ ὁ Στρατιωτικὸς Λόχος Φανοῦ, ὑπῆρχε σημεῖο ἐλέγχου εἰσερχομένων στὴν παραμεθόρια περιοχή. Στὸ σημεῖο ἐλέγχου ὁ ἐπαρχιακὸς δρόμος διακοπτόταν μὲ ἀλυσίδα καὶ ἀπὸ στρατιωτικοὺς γινόταν ἔλεγχος στοιχείων ὅσων μετακινοῦνταν στὸ ὁδικὸ δίκτυο τῶν χωριῶν Φανός, Πλάγια, Δογάνης, Εἰδομένη καὶ Χαμηλό. Οἱ κάτοικοι τῶν παραμεθόριων χωριῶν, μέχρι τὰ τέλη τῆς δεκαετίας τοῦ ’70, ἦταν ἐφοδιασμένοι μὲ Ἀτομικὰ Δελτία Κυκλοφορίας ποὺ ἔκδιδε ἡ Ὑποδιοίκηση Χωροφυλακῆς Παιονίας, βάσει τῶν ὁποίων ἐπιτρεπόταν ἡ ἐλεύθερη κυκλοφορία τους σὲ ἀκτίνα 30 χιλιομέτρων ἀπὸ τὸν τόπο τῆς μονίμου ἐγκατάστασής τους.[1]

---

[1] Τὰ στοιχεῖα ἐλήφθησαν ἀπὸ τὸ ὑπ’ ἀριθμ. 3416 Ἀτομικὸ Δελτίο Κυκλοφορίας κατοίκου τῶν Πλαγίων, μὲ ἠμ. ἔκδοσης 30 Νοεμβρίου 1967, στὴ Γουμένισσα, ἀπὸ τὴν Ὑποδιοίκηση Χωρο-φυλακῆς Παιονίας. [Πηγὴ στοιχείου: κ. Θεοδώρα Καστελιώτου].

Πλάγια -  Καροποιεῖο Ἰ. Πασατσιφλικιώτη (Δεκαετίες 1950 -  1960). Πηγὴ: Ἀπὸ τὸ ἀρχεῖο τῆς κ. Ἀναστασίας Γκέρλοβα.

Πλαγιῶτες μεταπολεμικά. Πηγὴ: ἀπὸ τὸ ἀρχεῖο τῆς κ. Ἀναστασίας Γκέρλοβα.

Νεολαία τῶν Πλαγίων τὴ δεκαετία τοῦ 1950 στὸ καφενεῖο τοῦ Ἀλμπάνη. Πηγὴ: Ἀπὸ τὸ ἀρχεῖο τοῦ κ. Παναγιώτη Μποράκη.

Σιδηροδρομικὸ δυστύχημα στὴν Εἰδομένη - Στὶς 29 Δεκεμβρίου 1958, ἕνα δυστύχημα στὴν περιοχὴ συντάραξε τὸ πανελλήνιο. Ἡ ἐφημερίδα «Ἐλευθερία»[1] ἔγραφε: «Μητέρα ἐφονεύθη προσπαθοῦσα νὰ σώσει τὸ παιδί της - Σπαρακτικὴ σκηνὴ παρὰ τὴν Εἰδομένην». Τὸ δημοσίευμα περιέγραφε τὴν τραγωδία τῆς 27χρονης Ἀντωνίας Μουμιάδου, ἡ ὁποία ἦταν ἔγκυος, καὶ προσπάθησε νὰ σώσει ἀπὸ κατερχόμενη ἁμαξοστοιχία, τὸν τετραετὴ γιό της Στέλιο ποὺ ἔπαιζε στὶς σιδηροδρομικὲς γραμμές, μὲ ἀποτέλεσμα τὸ παιδὶ νὰ ἐκσφενδονιστεῖ νεκρὸ καὶ ἡ μητέρα νὰ διαμελισθεῖ φρικωδῶς ἀπὸ τοὺς τροχοὺς τῆς ἁμαξοστοιχίας. Ἡ μητέρα τῆς νεκρῆς Ἀντωνίας ἦταν ἡ Ἀνδρονίκη Γροζίδη - Σβάνου ποὺ εἶχε καταγωγὴ ἀπὸ τὰ Πλάγια.

---

[1] Ἐφημερίδα «Ἐλευθερία» τῆς 30^ῆς Δεκεμβρίου 1958.

Ὁ κάμπος τὴν ἐποχὴ βλάστησης τοῆ ἠλιόσπορου (ἀρχὲς Ἰουλίου). Φωτογραφία: Θοδωρὴς Π. Μποράκης.

Τὰ παιδιὰ τοῦ χωριοῦ στὸ Γυμνάσιο τῆς Ἀξιούπολης - Τὶς δεκαετίες τοῦ ’60 καὶ τοῦ ’70, ὅσοι μαθητὲς καὶ μαθήτριες τοῦ χωριοῦ τελείωναν τὸ Δημοτικὸ σχολεῖο μποροῦσαν νὰ συνεχίσουν τὶς σπουδές τους στὸ ἑξατάξιο Γυμνάσιο ποὺ στεγαζόταν στὴν Ἀξιούπολη. Οἱ γονεῖς ἔπρεπε νὰ ἀποφασίσουν ἂν τὰ παιδιά τους συνεχίσουν τὶς σπουδές τους, δεδομένων τῶν δυσκολιῶν τῆς ἐποχῆς ἢ ἂν ἀσχοληθοῦν κι αὐτὰ μὲ τὶς γεωργικὲς καὶ κτηνοτροφικὲς ἀσχολίες τῆς οἰκογένειάς τους. Ἡ πρώτη καὶ μεγαλύτερη δυσκολία ἦταν ἡ μετακίνηση τῶν παιδιῶν ἀπὸ τὰ Πλάγια στὴν Ἀξιούπολη. Τὶς δεκαετίες ἐκεῖνες δὲν διέθετε ὁ καθένας αὐτοκίνητο, καὶ τὸ δρομολόγιο τοῦ ΚΤΕΛ ἐκτελοῦνταν δύο φορὲς τὴν ἐβδομάδα (Τετάρτη - Σάββατο). Τὰ παιδιά, γιὰ ὅσα χρόνια διαρκοῦσε τὸ Γυμνάσιο, θὰ ἔπρεπε, στὴν καλύτερη περίπτωση, νὰ φιλοξενοῦνται σὲ συγγενικὲς οἰκογένειες ἢ νὰ νοικιάζουν μόνα τους σπίτι. Στὴν τελευταία περίπτωση ἐπωμίζονταν τὰ ἴδια τὰ παιδιὰ καὶ τὰ τῆς οἰκίας (μαγείρεμα, καθαριότητα κ.λπ.) χωρὶς νὰ ὑπάρχει δυνατότητα ἄμεσης βοήθειας ἀπὸ τοὺς γονεῖς τους, μὲ ἀποτέλεσμα τὴ διόγκωση τῶν δαπανῶν τῶν σπουδῶν (ἐνοίκιο, χρήματα γιὰ διατροφή, σχολικὰ ἀναλώσιμα κ.λπ.) Οἱ ἀνέσεις ψυχαγωγίας, οἱ ἐλεύθερες καὶ ἀνεξέλεγκτες συναναστροφὲς στὰ πλαίσια τῆς κωμόπολης κ.ἂ. ἀποτελοῦ-σαν κινδύνους ποὺ ἐπηρέασαν πολλὲς ἀπὸ τὶς οἰκογένειες καὶ δὲν ἔστειλαν τὰ παιδιά τους γιὰ σπουδὲς στὴν Ἀξιούπολη. Ὅταν τὸ Γυμνάσιο ἔκλεινε γιὰ τὶς καλοκαιρινὲς διακοπές, οἱ μαθητὲς ἐπέστρεφαν στοὺς ρυθμοὺς τοῦ χωριοῦ καὶ στὶς ἀγροτικὲς ἀσχολίες τῆς οἰκογένειάς τους.

 

Σχολικὴ ἐπιτροπὴ Πλαγίων τὴ δεκαετία τοῦ 1960. Πηγὴ: Ἀπὸ τὸ ἀρχεῖο τῆς κ. Σμαρὼς Λαμπαδαρίου - Μποράκη.

Οἱ δεκαετίες μετὰ τὸ 1970  

Ἑλλάς, Ἑλλήνων, Χριστιανῶν… - Οἱ συνέπειες τοῦ διχασμοῦ τῆς περιόδου 1944 - 1949 καὶ τὸ τεταμένο πολιτικὸ κλίμα τῆς κομματοκρατίας κατὰ τὴ δεκαετία τοῦ ’60, ὁδήγησαν στὴ δικτατορία καὶ τὴν ἐπιβολὴ τῶν στρατιωτικῶν κυβερνήσεων τῆς 21^ης Ἀπριλίου 1967 καὶ τῆς 25^ης Νοεμβρίου 1973 ποὺ διατηρήθηκαν στὴν ἐξουσία μέχρι τὴν 24^η Ἰουλίου 1974. Τὴν περίοδο ἐκείνη, λόγω τῶν ἐμφυλιοπολεμικῶν συνεπειῶν ποὺ συνεχίζονταν ἀπὸ τὴ δεκαετία τοῦ ’40, τέσσερις Πλαγιῶτες ὁδηγήθηκαν ἀπὸ τὶς στρατιωτικὲς ἀρχὲς στὴν ἐξορία. Οἱ λόγοι ἐκτοπισμοῦ τὴν ἐποχὴ ἐκείνη ἦταν ἡ ἐμπλοκὴ στὰ ἔκτροπα τοῦ ἐμφυλίου πολέμου ἢ ἡ στενὴ συγγένεια μὲ φυγὰ στὸ «Σιδηροὺν Παραπέ-τασμα» ἢ τὰ «δηλωμένα ἀριστερὰ» φρονήματα, ὅμως μὲ παρεμβάσεις καὶ ἐγγυήσεις τῶν ἀρχῶν τοῦ χωριοῦ ἢ μὲ κυβερνητικὲς ἀμνηστεύσεις τῶν πολιτικῶν διώξεων, συνήθως ἐπέστρεφαν οἱ ἐξόριστοι μετὰ ἀπὸ ἕνα διάστημα κράτησής τους.

Στὶς ἀρχὲς τῆς δεκαετίας τοῦ ’70 ξεκίνησαν στὰ Πλάγια τὰ ἔργα διάνοιξης καὶ ἀσφαλτόστρωσης τοῦ κεντρικοῦ δρόμου καὶ διαμορφώθηκε τὸ νεκροταφεῖο τοῦ χωριοῦ μὲ τὴν προσωπικὴ ἐργασία τῶν κατοίκων.

Πολλοὶ συγχωριανοὶ ἐκμεταλλεύτηκαν τὴν ἀνάγκη ποὺ εἴχαν οἱ ἀναπτυγμένες χῶρες γιὰ ἐργατικὰ χέρια καὶ μετανάστευσαν στὸ ἐξωτερικὸ (Γερμανία, Αὐστραλία, Η.Π.Α., Καναδάς κ.ἄ) γιὰ εὕρεση ἐργασίας. Ἄλλοι συγχωριανοὶ βλέποντας τὴν πρόοδο τῶν ἀστικῶν κέντρων, μετακόμισαν στὴ Θεσσαλονίκη. Οἱ περισσότεροι Πλαγιῶτες κατοίκησαν σὲ περιοχὲς τῆς δυτικῆς Θεσσαλονίκης (Εὔοσμος, Ἀμπελόκηποι, Σταυρούπολη κ.ἄ.) λόγω τῆς μικρῆς ἀπόστασής τους ἀπὸ τὸν σιδηροδρομικὸ σταθμό καὶ τὸν σταθμὸ τοῦ ΚΤΕΛ ἀλλὰ καὶ τῆς εὐκολότερης πρόσβασής τους στὸ χωριό.Ἡ μεταπολίτευση καὶ ἡ πτώση τῆς δικτατορίας ἦρθε μὲ τὴ δραματικὴ εἰσβολὴ τῶν τουρκικῶν στρατευμάτων στὴν Κύπρο, τὸν Ἰούλιο καὶ τὸν Αὐγουστο τοῦ 1974.

Κατὰ τὴν τουρκικὴ εἰσβολὴ εἶχε κηρυχθεῖ στρατιωτικὴ ἐπιστράτευση καὶ πολλοὶ Πλαγιῶτες κλήθηκαν ἐκεῖνο τὸ διάστημα νὰ ὑπηρετήσουν ὡς ἔφεδροι. Μετὰ τὴ μοιραία γιὰ τὴν Κύπρο κατάληξη, μὲ τὴν κατοχὴ μεγάλου μέρους τοῦ νησιοῦ ἀπὸ τὴν Τουρκία, οἱ Πλαγιῶτες ἐπίστρατοι ἐπέστρεψαν σώοι στὸ χωριό.

Κοινοτικὸ γραφεῖο Πλαγίων. Πλαγιῶτες κατὰ τὶς ἐκδηλώσεις τῆς "28ης Ὀκτωβρίου" τὸ ἕτος 1972 

Πηγὴ: Ἀπὸ τὸ ἀρχεῖο τοῦ κ. Γεώργιου Ιωαννίδη.

Ἡ Τάξη τοῦ σχολείου τῶν Πλαγίων στὰ μέσα τῆς δεκαετίας τοῦ 1960.

Ἀπὸ τὸ ἀρχεῖο τῆς κ. Ἀντωνίας Πασατσιφλικιώτη - Κούντιου.

Ἡ κοινότης ἠμῶν τυγχάνει ὀρεινὴ καὶ ἄγονος… - Σχετικὰ μὲ τὴν οἱκονομικὴ κατάσταση τῆς τοπικῆς κοινότητας στὰ μεταπολεμικὰ χρόνια καὶ τὴν ἀδυναμία ἀντιμετώπισης τῶν προβλημάτων τοῦ χωριοῦ, ἀναφέρονται τὰ παρακάτω:[1] [...Ὅπως ἀναφέρθηκε ἤδη, ἡ οἰκονομικὴ κατάσταση τῶν κοινοτήτων στὰ ὀρεινὰ καὶ ἡμιορεινὰ χωριὰ τοῦ Δήμου Ἀξιούπολης εἶναι ἀκόμα πιὸ ἄσχημη, σὲ σχέση μὲ τὰ πεδινά. Γενικά, ἡ ἀντίληψη ποὺ ἐπικρατεῖ μεταξὺ τῶν κατοίκων τοῦ Δήμου, εἶναι ὅτι «...τὰ ὀρεινὰ χωριὰ εἶναι ἔρημα καὶ φτωχά». Στὴν κοινότητα Πλαγίων, τοῦ Δήμου Ἀξιούπολης, βρίσκουμε ὑπομνήματα τοῦ προέδρου, μὲ χαρακτηριστικὲς ἐκφράσεις: α) «…ἡ κοινότης ἠμῶν τυγχάνει ὀρεινὴ καὶ ἄγονος…» (Κοινότητα Πλαγίων πρὸς τὸν ὑπουργὸ Ἐσωτερικῶν 16/10/1968) καὶ β) «…παρακαλοῦμε νὰ ἐνισχύσετε τὴν κοινότητα γιὰ ν’ ἀντιμετωπίσει τὶς ἀνάγκες της, γιατὶ εἶναι ὀρεινὴ καὶ γι’ αὐτὸ δὲν ἔχει πολλὰ ἔσοδα...» (Κοινότητα Πλαγίων πρὸς τὸν ὑπουργὸ Ἐσωτερικῶν 29/1/1986).]

---

[1] Φωτεινὴ Καραλίδου, «Κοινωνικὲς σχέσεις, Ταυτότητες καὶ Τοπικὴ Αὐτοδιοίκηση στὸν Δῆμο Ἀξιούπολης καὶ στὸν Δῆμο Χέρσου τοῦ Νομοῦ Κιλκίς», διδακτορικὴ διατριβὴ, Θεσσαλονίκη, 2007.

Χιονισμένα Πλάγια (2021). Ἀπὸ τὸ ἀρχεῖο τῆς κ. Γεωργίας Πασχαλέρη.

Βαίνομεν πρὸς ἐκλογάς… - Μὲ τὴ μεταπολίτευση, τὸ 1974, ξεκίνησε ἡ νέα κοινοβουλευτικὴ περίοδος τῆς κομματοκρατίας, τοῦ ἀναίμακτου διχασμοῦ, ποὺ ἐπηρέασε καὶ τὴ μικρὴ κοινωνία τοῦ χωριοῦ. Ἡ πόλωση γιὰ τὰ κομματικὰ συμφέροντα καθόριζε τὶς σχέσεις μεταξὺ τῶν οἰκογενειῶν τοῦ χωριοῦ, ὥστε νὰ διαχωρίζονται μὲ κομματικὰ κριτήρια μέχρι καὶ τὰ καφενεῖα. Στὴ διατριβὴ τῆς Φωτεινῆς Καραλίδου[1] ἀναφέρονται εὔστοχα οἱ συνήθειες τῶν κατοίκων τῆς Παιονίας, ἰδιαίτερα τῶν ἄμεσα ἐμπλεκομένων μὲ τὶς ἐκλογές, συνήθειες ποὺ ἴσχυαν καὶ γιὰ τοὺς Πλαγιῶτες ὅπως καὶ γιὰ ὁλόκληρη τὴν ἑλληνικὴ ἐπικράτεια κατὰ τὶς ἐποχὲς τῆς κομματικῆς πόλωσης. Σχετικὰ μὲ τὴν Κυριακὴ τῶν ἐκλογῶν[2] σημειώνονται: Τὴ μέρα τῶν ἐκλογῶν τὸ δημοτικὸ σχολεῖο ὑποδέχεται τοὺς τοπικοὺς κατοίκους ἀλλὰ κι αὐτοὺς ποὺ κατάγονται ἀπὸ τὸ χωριὸ ἀλλὰ ζοῦν στὴ Θεσσαλονίκη καθὼς καὶ σὲ ἄλλα χωριὰ καὶ κωμοπόλεις τοῦ Κιλκὶς κι ἔρχονται νὰ ψηφίσουν. Πολλοὶ ἡλικιωμένοι ἔρχονται ὑποβασταζόμενοι ἀπὸ τὰ παιδιά τους καὶ μὲ τὸ σημειωμένο ψηφοδέλτιο στὴν τσέπη. Στὴν αὐλὴ τοῦ σχολείου, οἱ ὑποψήφιοι ποὺ κατάγονται ἀπὸ τὸ χωριό, χαιρετᾶνε τοὺς συγχωριανοὺς τους, καταμετρώντας νοερά, τὶς ψήφους ποὺ θὰ συγκεντρώσουν. Τὸ βράδυ, μέσα στὸ σχολεῖο, οἱ ἐκπρόσωποι τῶν συνδυασμῶν, ἡ ἐφορευτικὴ ἐπιτροπὴ καὶ ὁ δικαστικὸς ἀντιπρόσωπος καταμετροῦν τὶς ψήφους, ἐνῶ στὴν αὐλὴ ὁ κόσμος περιμένει τὰ ἀποτελέσματα. Οἱ ἐκπρόσωποι τῶν συνδυασμῶν ἐπικοινωνοῦν κρυφὰ κι ἐνημερώνουν αὐτοὺς ποὺ περιμένουν στὴν αὐλή, μὲ χαρτάκια ποὺ γράφουν ἀποτελέσματα καὶ δίνονται ἀπὸ τὸ παράθυρο ἢ δείχνουν μὲ νοήματα ἂν ὁ συνδυασμὸς κερδίζει ἢ χάνει. Οἱ ὑποψήφιοι σύμβουλοι (ἂν οἱ ἐκλογὲς εἶναι Δημοτικὲς) μετακινοῦνται διαρκῶς μεταξὺ τῶν ἐκλογικῶν κέντρων καὶ ἐνημερώνουν τοὺς ὑποψήφιους δημάρχους γιὰ τ’ ἀποτελέσματα.

Τὴ δεκαετία τοῦ 1980 ξεκίνησε στὸ χωριὸ ἡ ἀνοικοδόμηση ἀπὸ συγχωριανοὺς μετανάστες ποὺ ἐπέστρεψαν στὸ χωριὸ ἀπὸ τὸ ἐξωτερικὸ, ἀλλὰ καὶ συγχωριανῶν ποὺ εἶχαν ἐγκατασταθεῖ στὴ Θεσσαλονίκη κι ἐπέστρεφαν πλέον ὡς συνταξιοῦχοι. Παράλ-ληλα, τὴν ἐποχὴ ἐκείνη αὐξήθηκαν καὶ οἱ κάτοχοι Ι.Χ. αὐτοκινήτων. Λόγω τῆς ὑποχρεωτικῆς ἐννεαετοῦς φοίτησης στὴν πρωτοβάθμια ἐκπαίδευση, οἱ μαθητὲς μετακινοῦνταν καθημερινὰ στὸ Γυμνάσιο τῆς Ἀξιούπολης μὲ τὴν ὑπεραστικὴ συγκοινωνία τοῦ ΚΤΕΛ. Μὲ τὴ βελτίωση τῶν συνθηκῶν συγκοινωνίας (Ι.Χ. αὐτοκινήτων καὶ ΚΤΕΛ) ὁρισμένοι νέοι τοῦ χωριοῦ ἔβρισκαν περιστασιακὴ ἐργασία στὴν Ἀξιούπολη, σὲ βιοτεχνίες καὶ στὴ νυχτερινὴ διασκέδαση. Ἡ πολιτικὴ κατάσταση (ἄνοιγμα τῶν διορισμῶν στὴν περιφέ-ρεια, ψηφοθηρικὰ ρουσφέτια κ.ἄ.) εὐνόησε τὸν διορισμὸ στὸ δημόσιο ἀρκετῶν νέων τῆς περιοχῆς -πράγμα ἀδύνατο μέχρι τότε γιὰ λόγους ἀπόστασης τῶν κατοίκων ἀπὸ τὰ κέντρα ἐξουσίας καὶ λόγω τῆς προσφυγικῆς τους καταγωγῆς- ὅμως αὐτοὶ οἱ διορισμοὶ παράλληλα ἐπιδείνωσαν τὸ πρόβλημα τῆς ἀστυφιλίας.

Ἡ παραμεθόρια περιοχὴ ἄρχησε νὰ γίνεται γνωστὴ στὰ ἀστικὰ κέντρα ἰδιαίτερα ἀπὸ τοὺς κυνηγοὺς θηραμάτων ποὺ ἔρχονταν κατὰ τὴν περίοδο τοῦ κυνηγιοῦ. Πολλοὶ κυνηγοὶ ἦταν κάτοικοι Ἀθηνῶν κι ἔδειχναν ἐνδιαφέρον γιὰ τὰ τοπικὰ προϊόντα τοῦ χωριοῦ (τυροκομικά, κρασί, τσίπουρο, κρέατα ἀμνοεριφίων, μέλι κ.λπ).

Στὶς ἀρχὲς τῆς δεκαετίας τοῦ 1990, τὸ χωριὸ καὶ ὁλόκληρη ἡ περιοχὴ ἀποτέλεσε κομμάτι τῆς παραμεθόριας διαδρομῆς ποὺ χρησιμοποιοῦσαν χιλιάδες λαθρομετανάστες γιὰ τὴν εἴσοδό τους στὴν Ἑλλάδα, μέσω τῶν βορείων κρατῶν, ἐρχόμενοι κατὰ ὁμάδες ἀπὸ τὶς πρώην κομμουνιστικὲς χῶρες τῆς ἀνατολικῆς Εὐρώπης. Ἀπὸ τὰ μέσα αὐτῆς τῆς δεκαετίας, ἄρχισαν νὰ κατοικοῦν μόνιμα στὸ χωριὸ οἰκογένειες ἀλβανικῆς, σκοπιανῆς καὶ βουλγαρικῆς καταγωγῆς, ἀποτελώντας ἐργατικὸ δυναμικὸ στὴ γεωργία, τὴν κτηνοτροφία, τὴν οἰκοδομὴ ἀλλὰ καὶ στὴ νοσηλευτικὴ γερόντων.

Δημοσίευμα της εφημερίδας ΑΓΓΕΛΙΟΦΟΡΟΣ της 16ης Απριλίου 1998 με τίτλο "Να μη μας ξεχνά η πολιτεία" που υπογράφει ο Φόρης Πεταλίδης. 
Στο άρθρο περιγράφονται οι δυσμενείς συνθήκες εγκατάλειψης που βιώνουν οι κάτοικοι της παραμεθόριας Παιονίας και τα αιτήματα των τοπικών κοινοταρχών. 
Κάτω από την κεντρική φωτογραφία του άρθρου όπου εικονίζονται κρατικοί παράγοντες, υπάρχουν και φωτογραφίες τριών συγχωριανών μας Πλαγιωτών (του τ. Προέδρου Πλαγίων Θεμιστοκλή Ιωαννίδη, του ιερέα Πλαγίων Αναγνώστη Στογιάνκεχαγιά και του Ευάγγελου Ντοκμετζή)  συνοδευόμενες από αιτήματα. 
Από το αρχείο της κ. Ελένης Γερούδη - Ιωαννίδου.

Λόγω τῆς οἰκονομικῆς εὐημερίας τῆς δεκαετίας τοῦ 2000 ἡ ἀνοικοδόμηση ἐξαπλώθηκε. Τὴν περίοδο ἐκείνη ἐπίλεξαν νὰ χτίσουν οἰκίες στὸ χωριὸ καὶ ἀρκετοὶ δημότες ἄλλων περιοχῶν τῆς χώρας. Στὰ μέσα τῆς δεκαετίας τοῦ 2000 (πρὶν τὴν οἰκονομικὴ κρίση) ἀσφαλτοστρώθηκαν οἱ περισσότεροι δρόμοι στὶς γειτονιὲς τοῦ χωριοῦ. Τὸ ρεῦμα τῆς ἀνοικοδόμησης ἀνακόπηκε ἀπότομα λόγω τῆς οἰκονομικῆς κρίσης τοῦ 2009.

Στὶς ἀρχὲς τῆς δεκαετίας τοῦ 2010 ξεκίνησε τὴ λειτουργία της ἡ ἱστοσελίδα ΣΤΑ ΠΛΑΓΙΑ ΠΑΙΟΝΙΑΣ ποὺ ἐξελίχθηκε σὲ ψηφιακὸ ἀρχεῖο τοῦ χωριοῦ Πλάγια. Οἱ ἔρευνες τοῦ Θεόδωρου Π. Μποράκη γιὰ τοὺς τόπους καταγωγὴς τῶν συγχωριανὼν καὶ ἡ συμβολὴ τῶν Πλαγιωτῶν στὴ συλλογὴ φωτογραφιὼν περασμένων ἐποχὼν ἔπιασαν τόπο, μὲ τὴν ψηφιακὴ ἔκδοση βιβλίου γιὰ τὴν ἱστορικὴ διαδρομὴ τῶν κατοίκων τῶν Πλαγίων, μὲ τίτλο: "Θεόδωρος Π. Μποράκης - ΚΟΙΝΟΤΗΣ ΠΛΑΓΙΩΝ ΕΝ ΠΑΙΟΝΙΑ ΚΙΛΚΙΣ - Πλάγια 2022".

Στη σύγχρονη Παιονία, τὸ καθιερωμένο ἀπὸ 10ετίες παζάρι τῆς Ἀξιούπολης, ποὺ γίνεται κάθε Τετάρτη, ἐξακολουθεῖ νὰ ἀποτελεῖ κοινωνικὸ καὶ οἰκονομικὸ πόλο ἔλξης γιὰ τὴν περιοχή. Παράλληλα ὅμως μὲ τὸ παζάρι τῆς Ἀξιούπολης, οἱ κάτοικοι τῆς περιοχῆς, κατὰ τὴ δεκαετία τοῦ 2000 ἐπισκέπτονταν συχνότατα καὶ τὴ γειτονικὴ κωμόπολη τῆς Δ.Β.Μ., Γευγελή, γιὰ ἀγορὰ εἰδῶν πρώτης ἀνάγκης, γιὰ λήψη ἰατρικῶν ὑπηρεσιῶν ἀλλὰ καὶ γιὰ ψυχαγωγία στὰ καζίνο. Ἡ οἰκονομικὴ αἱμορραγία τοῦ τόπου πρὸς τὰ καζίνο τῆς Γευγελῆς δὲν σταμάτησε οὔτε ἐν μέσῳ οἰκονομικῆς κρίσης τὴ δεκαετία τοῦ 2010.

Ὁ πληθυσμὸς τοῦ Δήμου Παιονίας κατὰ τὴν ἀπογραφὴ τοῦ 2021 σημείωσε σημαντικὴ μείωση (πάνω ἀπὸ 10%) ἐνῶ ἡ μείωση συνοδεύτηκε κι ἀπὸ τὸ φαινόμενο τῆς γήρανσης τοῦ πληθυσμοῦ.

Προεκλογικὴ ἀνάρτηση (Αὐτοδιοικητικὲς Ἐκλογὲς Ὀκτωβρίου 2023) ποὺ ἀνάρτησε στὸ ἱστολόγιό του ὁ ὑποψήφιος Δήμαρχος Παιονίας Κωνσταντίνος Σιωνίδης μὲ φωτογραφίες ἀπὸ τὴν ἐπίσκεψή του στὰ Πλάγια τὴν 21/9/2023. Στὴν δεύτερη φωτογραφία εἰκονίζεται μὲ τοὺς ὑποψήφιους προέδρους τοῦ συνδυασμοῦ του γιὰ τὴν Κοινότητα Πλαγίων. Εἰκονίζονται: ἀπὸ ἀριστερά, Δημήτριος Μιτικάκης, Κωνσταντίνος Σιωνίδης, Κωνσταντίνος Πασχαλέρης, Δημήτριος Μουτσάκης.

Ἐμφύτευση - παραγωγὴ Τσάπουρνου - Τὸ 2008 μὲ κατ' ἐξαίρεση ἔγκριση, ἐπιτρέπεται ἡ ἐμφύτευση -παραγωγὴ τῆς ποικιλίας -ὑβριδίου "Τσάπουρνο" στὶς περιοχὲς τῶν χωριὼν Εἰδομένη, Πλάγια, Σκρά, Φανὸς καὶ Χαμηλό. Ἡ ἐμφύτευση τῆς ποικιλίας "Τσάπουρνο", εἶναι ἀπαγορευμένη στὶς ὑπόλοιπες περιοχὲς τῆς Εὐρωπαϊκῆς Ἕνωσης.

[Πηγὴ: Πτυχιακὴ ἐργασία τῆς κ. Ἀναστασίας Ἰωαννίδου "Ὁ οἰνικὸς τουρισμὸς στὴ Βόρεια Ἑλλάδα'" -Πανεπιστήμιο Αἰγαίου -2018].

---

[1] Στὸ ἴδιο.

[2] Διαβάστε στὴ σελίδα 123 τοῦ παρόντος βιβλίου, στὴ σχετικὴ ἑνότητα: «Ἀποτελέσματα ἐκλογι-κοῦ τμήματος Πλαγίων».

Πλάγια - Ἐρείπια τοῦ πατρικοῦ σπιτιοῦ τοῦ Στέλιου Γρέτσα. Φωτογραφία: Θεόδωρος Π. Μποράκης (2009).

Εἰδομένη 2015 - 2016. Ὁ καταυλισμὸς τῶν μεταναστῶν ποὺ ὀργάνωσαν δεκάδες διεθνὴς Μὴ Κυβερνητικὲς Ὀργανώσεις. Ἐπὶ μῆνες οἱ ΜΚΟ κατάφεραν νὰ συγκεντρώσουν καὶ νὰ χειραγωγήσουν τίς μᾶζες χιλιάδων παράνομων μεταναστῶν, διαδίδοντας φῆμες γιὰ ἐλεύθερη δίoδο πρὸς τὴν Δυτικὴ Εὐρώπη μέσῳ Σκοπίων. Πηγὴ φωτογραφίας: Motion Team - Βερβερίδης Βασίλης.

Ὁ καταυλισμὸς τῶν λαθρομεταναστῶν στὴν Εἰδομένη - Τὸ 2015 λόγω τῶν συνθηκῶν ποὺ ἐπικρατοῦσαν στὴν Ἀσία, (πόλεμος στὴ Συρία, ἐξάπλωση τῶν Τζιχαντιστῶν κ.λπ.) χιλιάδες προσφύγων ἀλλὰ καὶ λαθρομεταναστῶν ἀσιατικῶν χωρῶν (Σύριοι, Πακιστανοί, Ἀφγανοί, Μαροκινοὶ κ.ἄ.) ἔπλεαν μὲ λέμβους ἀπὸ τὴν Τουρκία στὰ ἑλληνικὰ νησιά. Δεκάδες ξένες κι ἐγχώριες Μ.Κ.Ο. (Μὴ Κυβερνητικὲς Ὀργανώσεις) παραλάμβαναν κατὰ χιλιάδες τοὺς ἀλλοδαποὺς καὶ συντόνιζαν τὴ μεταφορά τους στὴν ἠπειρωτικὴ χώρα (Ἀθήνα, Θεσσαλονίκη κ.λπ.) Οἱ μάζες τῶν μεταναστῶν, μετὰ ἀπὸ φῆμες γιὰ ἄνοιγμα τῶν συνόρων, καθοδηγήθηκαν ἀπὸ τὶς Μ.Κ.Ο. καὶ μετακινήθηκαν μαζικὰ στὴν εὐρύτερη περιοχὴ τῆς Εἰδομένης, μὲ αἴτημα τὴν ἐλεύθερη προώθησή τους πρὸς τὸ κράτος τῆς Βόρειας Μακεδονίας καὶ τὴ μετάβασή τους στὶς χῶρες τῆς κεντρικῆς Εὐρώπης. Τὸ γειτονικὸ κράτος, ὑπὸ τὴν πίεση τῶν περιστάσεων, ἔκλεισε τὰ σύνορά του μὲ φράχτη καὶ ἡ Εἰδομένη μεταβλήθηκε σὲ μία τεράστια κατασκήνωση χιλιάδων προσφύγων καὶ λαθρομεταναστῶν, μὲ ὅ,τι συνεπάγεται αὐτὸ γιὰ τὴν περιοχὴ ἀπὸ ἄποψη ὑγιεινῆς κι ἐγκληματικότητας. Οἱ κάτοικοι καὶ οἱ τοπικοὶ φορεῖς ἀντέδρασαν κατὰ τῆς κυβερνη-τικῆς ἀνοχῆς καὶ κατὰ τῆς ὑποβάθμισης τῆς περιοχῆς. Στάλθηκαν διαβήματα, δημο-σιεύτηκαν ἄρθρα στὶς ἐφημερίδες καὶ πραγματοποιήθηκαν διαδηλώσεις διαμαρτυρίας τῶν κατοίκων στὴ γέφυρα τοῦ Ἀξιοῦ ποταμοῦ.[1]

Τὰ πλάνα τοῦ καταυλισμοῦ μεταδόθηκαν διεθνῶς καὶ ἡ Εἰδομένη ἔγινε γνωστὴ γιὰ τὶς ἄθλιες συνθῆκες διαβίωσης ὅσων βρέθηκαν συγκεντρωμένοι ἐκεῖ ἀλλὰ καὶ γιὰ τὴν διαχείριση πληθυσμῶν ὄχι ἀπὸ τὶς κρατικὲς δομὲς ἀλλὰ ἀπὸ τὶς Μ.Κ.Ο.! Κατὰ τὸ τέλος τοῦ Μαΐου 2016 ἀποφασίστηκε ἡ λήξη τῆς ἀποτροπιαστικῆς κατάστασης καὶ ἐκκενώθηκε ἡ περιοχή.[2] Ἀμέσως μετὰ τὰ γεγονότα τῆς Εἰδομένης, δημιουργήθηκε στὴν περιοχὴ τῆς Παιονίας ἀνοιχτὸ «hot spot» δηλαδὴ χῶρος φιλοξενίας προσφύγων καὶ μεταναστῶν στὸ χωριὸ Νέα Καβάλα ὅπου ἔκτοτε διαβιοῦν ἐκεῖ ἑκατοντάδες ἀλλοδαποί.

---

[1] Ἱστοσελίδα Enet press. https://www.enetpress.gr/diamartyria-ton-katoikon-tis-eidomenis

[2] Ἐφημερίδα «Πρῶτο Θέμα» τῆς 31^ης Μαΐου 2016 https://www.protothema.gr/greece/article/ 583114/i-eidomeni-prin-kai-meta-tin-ekkatharisi-tou-kataulismou

Πλάγια - Ἐρείπια ἀπὸ τὸ πατρικὸ σπίτι τοῦ Στέλιου Γρέτσα. Φωτογραφία: Θεόδωρος Π. Μποράκης (2009).

Τὰ Πλάγια σήμερα - Στὸ χωριὸ ζοῦν μόνιμα περίπου 224 κάτοικοι οἱ ὁποῖοι ἀποτελοῦν τὰ 109 νοικοκυριὰ τοῦ χωριοῦ (ἀπογραφὴ 2011). 

Οἱ κυριότεροι λόγοι τῆς πληθυσμιακῆς ἀποδυνάμωσης τοῦ χωριοῦ εἶναι ἡ μετακίνηση κατοίκων πρὸς τὰ ἀστικὰ κέντρα λόγω τῶν πολέμων τῆς περιόδου 1940 - 1950, ἡ οἱκονομικὴ μετανάστευση στὸ ἐξωτερικὸ (Γερμανία, Αὐστραλία κ.ἂ.) τὶς δεκαετίες 1960 - 1970 καὶ τὸ ρεῦμα τῆς ἀστυφιλίας τῶν δεκαετιῶν 1980 - 1990, ὅπου δεκάδες νέοι μετακινήθηκαν στὴ Θεσσαλονίκη κατὰ κύριο λόγο καὶ δευτερεύοντος στὶς κοντινὲς κωμοπόλεις τοῦ νομοῦ Κιλκὶς (Ἀξιούπολη, Πολύκαστρο, Γουμένισσα) γιὰ βιοποριστικοὺς λόγους.

Στὸ χωριὸ δραστηριοποιεῖται ἀπὸ τὴ δεκαετία τοῦ 1980 Πολιτιστικὸς Σύλλογος ποὺ ἐπανιδρύθηκε τὸ 2023 μὲ σύγχρονο καταστατικὸ ὡς Πολιτιστικὸς Σύλλογος Πλαγίων "Ἁγία Παρασκευή".

Οἱ Πλαγιῶτες ἀσχολοῦνται, σὲ μικρότερο βαθμὸ ἀπὸ τὸ παρελθόν, μὲ τὴν κτηνοτροφία ἀμνοεριφίων καὶ βοοειδῶν. Στὸν γεωργικὸ τομέα, ἐνῶ ἔχει πιὰ σταματήσει ἡ καπνο-καλλιέργεια καὶ ἡ μεταξοκαλλιέργεια, συνεχίζεται ἡ καλλιέργεια σιταριοῦ, καλαμποκιοῦ, τριφυλλιοῦ, ἡλιόσπορων καὶ σὲ περιορισμένο βαθμὸ ἡ καλλιέργεια κριθαριοῦ, βίκου καὶ λεβάντας ἐνῶ ἡ ποιότητα τῆς γῆς καὶ τὸ κλίμα τῆς περιοχῆς εὐνοεῖ καὶ τὴν καλλιέργεια ρίγανης, θυμαριοῦ καὶ τσαγιοῦ.

Ἡ ἀμπελουργία τὰ τελευταῖα χρόνια ἔχει ἐξελιχθεῖ καὶ ἀναπτύσσεται ἰκανοποιητικά, ἐνῶ εἰδικοὶ διατείνονται[1] πὼς στὴν περιοχὴ ὑπάρχουν οἱ ἰδανικότεροι ἐδαφοκλιματικοὶ παράγοντες σὲ ὅλο τὸ Κιλκίς, γιὰ τὴν ἀνάπτυξη τῆς ἀμπελουργίας. Συμπληρώνουν δὲ πὼς ἡ καλλιέργεια τῶν κατάλληλων οἰνοποιήσιμων ποικιλιῶν, ἀπὸ τοὺς ἐξοικειωμένους μὲ τὴν καλλιέργεια τοῦ ἀμπελιοῦ κατοίκους, μπορεῖ νὰ δώσει στὴν περιοχὴ ὑπεραξία ἴσως καὶ μεγαλύτερη ἀπὸ αὐτὴ ποὺ μὲ τὸ σπαθί της ἀπέκτησε ἡ Γουμένισσα.

Πληροφορίες γιὰ τὸν ἐπισκέπτη - Μπορεῖτε νὰ ἐπισκεφθεῖτε τὸν Ι. Ν. Ἁγίας Παρασκευῆς, τὰ οἰνοποιεῖα καὶ τὰ καταστήματα ἑστίασης στὴν πλατεῖα. Στὰ Πλάγια δραστηριοποιεῖται Πολιτιστικὸς Σύλλογος.

(Οἰνοποιεῖα, προϊόντα μελισσοκομίας, κυνήγι, ὀρεινὴ πεζοπορία, ὀρειβασία, γήπεδο).
Ἐπισκεφθεῖτε τίς περιοχές: "Πευκάκια" στὸ γήπεδο τοῦ χωριοῦ (περίπατος, πίκ-νίκ). "Ἁγίασμα τῆς Ἁγίας Παρασκευῆς" δύο χιλιόμετρα νοτιοανατολικὰ τοῦ χωριοῦ (διαμορφωμένος χῶρος γιὰ ἀναψυχή, παραπόταμος, πίκ-νίκ). Περιήγηση στὶς "Πετράρες", τὰ βραχώδη συμπλέγματα στὸ ὕψωμα "412" ποὺ δεσπόζουν τοῦ χωριοῦ στὴ διαδρομὴ γιὰ τὸ χωριὸ Φανὸς (κιόσκι, θέα, πίκ-νίκ, ἀναρρίχηση). Τὸ χωριὸ ἀπέχει περίπου 3,5 χλμ ἀπὸ τὸν Ἀξιὸ ποταμό.

Διαδρομὲς πεζοπορίας: 1) Πλάγια - Χαμηλὸ (μέσῳ δασικοῦ μονοπατιοῦ), 2) Πλάγια - Δογάνης (μέσῳ ὀρεινοῦ μονοπατιοῦ), 3) Πλάγια - Ἁγίασμα Ἁγίας Παρασκευῆς - Δρέβενο (ἐκκλησία Ἁγίων Ἀναργύρων) - Ἀξιὸς ποταμὸς καὶ ξανὰ ἐπιστροφὴ στὰ Πλάγια, συνολικῆς διάρκειας περίπου 3,5 ὡρῶν (μέσῳ δασικοῦ δρόμου), 4) Πλάγια - ὕψωμα "412" (στὴν πλαγιὰ τοῦ λόφου εἶναι χτισμένα τὰ Πλάγια) - ἐξωκλήσι Προφήτου Ἠλία.

---

[1] Ἱστοσελίδα «Flora Kristonia - Ἡ βιοποικιλότητα τοῦ Κιλκίς».

Τὰ παλιὰ... Πλάγια. Φωτογραφία: Θεόδωρος Π. Μποράκης (2009).

Τὰ παλιὰ... Πλάγια. Φωτογραφία: Θεόδωρος Π. Μποράκης (2009).

Τὰ παλιὰ... Πλάγια. Φωτογραφία: Θεόδωρος Π. Μποράκης (2009).

Τὰ παλιὰ... Πλάγια. Φωτογραφία: Θεόδωρος Π. Μποράκης (2009)

Τὰ παλιὰ... Πλάγια. Φωτογραφία: Θεόδωρς Π. Μποράκης (2009).

Τὸ βιβλίο "Κοινότης Πλαγίων - Ἐν Παιονία Κιλκὶς" τοῦ Θεόδωρου Π. Μποράκη ποὺ κυκλοφόρησε τὸν Ἰανουάριο 2022 σὲ ψηφιακὴ μορφή, διατίθεται δωρεάν. Γιὰ πληροφορίες διαβάστε στὴ δ/νση:

http://plagia-paionias.blogspot.com/2022/01/blog-post.html

Σημείωση: Τὰ ἀποσπάσματα μὲ τὴν μπλὲ γραμματοσειρὰ δὲν περιλαμβάνονται στὴν ὕλη τοῦ βιβλίου γιατί πρόκειται γιὰ στοιχεῖα ποὺ καταγράφηκαν μετὰ τὴν ἔκδοσή του.