Προτομή του δάσκαλου Ιωάννη Πίτσουλα στο προαύλιο του 1ου Δημοτικού Σχολείου Γουμένισσας. Την προτομή φιλοτέχνησε η γλύπτρια Αλίκη Χατζή. Φωτογραφία: Θεόδωρος Π. Μποράκης (2023).
Προτομή του δάσκαλου Ιωάννη Πίτσουλα στην Γουμένισσα
Έρευνα: Θεόδωρος Π. Μποράκης
Στη βάση της μαρμάρινης προτομής του δάσκαλου Ιωάννη Πίτσουλα αναγράφονται: «Ιωάννης Πίτσουλας – Διδάσκαλος ήρως εκ Ναυπάκτου 1881 – 1904» και χαμηλότερα: «Ανηγέρθη εν έτει 1966 πρωτοβουλία του επιθεωρητού και του Διδασκαλικού Συλλόγου Παιονίας τιμής και ευγνωμοσύνης ένεκεν».
Η προτομή είναι τοποθετημένη στο προαύλιο του 1ου Δημοτικού Σχολείου στην Γουμένισσα του Δήμου Παιονίας, στον Νομό Κιλκίς.
Στην δεξιά πλαϊνή πλευρά της προτομής υπάρχουν σκαλισμένα τα στοιχεία της γλύπτριας Αλίκης Χατζή. Η γλύπτρια Αλίκη Χατζή γεννήθηκε στην Κοζάνη το 1923. Σπούδασε στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας και στη Νομική Σχολή του ΑΠΘ. Τιμήθηκε με το Α’ Βραβείο γλυπτικής του Δήμου Θεσσαλονίκης και διακρίθηκε σε διαγωνισμούς των υπουργείων Εσωτερικών και Πολιτισμού. Έργα της βρίσκονται σε δημόσιους χώρους και ιδιωτικές συλλογές στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Πέθανε το 1997 σε ηλικία 74 χρόνων.
Σχέση του μνημείου με την Ιστορία - Στις 21 Νοεμβρίου 1904, έξω από τη Γουμένισσα, συμμορία Βούλγαρων κομιτατζήδων του Αποστόλ Πέτκωφ δολοφόνησε τον Έλληνα δάσκαλο Ιωάννη Πίτσουλα που είχε καταγωγή από τη Ναύπακτο. Ο νέος δάσκαλος είχε αποφοιτήσει από το Διδασκαλείο της Αθήνας και θέλησε να διοριστεί σε σχολείο της Μακεδονίας. Διορίστηκε στη Γουμένισσα όπου είχε εγκατασταθεί στα τέλη Οκτωβρίου 1904, ένα μήνα πριν τη δολοφονία του! Η συμμορία των δραστών οδήγησε τον δάσκαλο σε δασώδη περιοχή στη διαδρομή Γουμένισσας – Γιαννιτσών, λίγο έξω από την Κοινότητα της Γουμένισσας, και τον απαγχόνισαν.
Για τον απαγχονισθέντα από τους κομιτατζήδες δάσκαλο, ο ποιητής Γεώργιος Αθάνας έγραψε το 1917 – 1918 το παρακάτω ποίημα:
Το πλατάνι, που σε βρήκαν κρεμασμένο
με αναρίθμητες στα στήθη σου πληγές,
γιγαντώθηκε και με άνθη στολισμένο
τ’ αντικρίζουν οι ζηλιάρες μας ψυχές.
Εγονάτισα στης ρίζας του το χώμα
κι όσα ερχόσουνα να ειπείς σ’ αυτή τη γη,
Τα ’χω νοιώσει! κι αν δεν πρόφτασε το στόμα
τα ρητόρεψε του τάφου σου η σιγή!
Χρόνια πέρασαν ο σπόρος της ιδέας
να μας δώσει τους μεγάλους του καρπούς.
Μα τα πρώτα εδώ ξεδίπλα της Σημαίας
στους δικούς σου αποκρυνότανε σπασμούς!
Πηγές:
1. Χρήστος Ίντος – «Ιωάννης Πίτσουλας, ο Δάσκαλος που θυσιάστηκε για τη Μακεδονία, ο μαρτυρικός του θάνατος στη Γουμένισσα», Γουμένισσα 2000.
2. Ιστοσελίδα «Στα Πλάγια Παιονίας» http://plagia-paionias.blogspot.com
3. Ιστοσελίδα «Γουμένισσα» http://www.goumenissa.eu
Αναθηματική στήλη που αναγράφει τα ονόματα των Μακεδονομάχων της περιοχής Γουμένισσας. Η στήλη είναι τοποθετημένη στο σημείο που οι κομιτατζήδες απαγχόνισαν τον δάσκαλο Ιωάννη Πίτσουλα, έξω από τη Γουμένισσα στη διαδρομή Γουμένισσας - Γιαννιτσών. (Φωτογραφία: Θεόδωρος Π. Μποράκης 2023).
